ROSMALEN - Hij maakte deel uit van de Gouden Generatie die Nederland als tennisnatie op de wereldkaart zette. Als laatbloeier meldde hij zich, in het bezit van een Amerikaanse graad in de bedrijfseconomie, aan de mondiale top om daar vooral in het dubbelspel uit te groeien tot een vrijwel onneembare vesting. Paul Haarhuis, voormalig globetrotter met nimmer aflatende werklust als belangrijkste bagage. De Gouden Generatie is haar glans inmiddels kwijt en ook Haarhuis heeft gemerkt dat de tand des tijds niemand ontziet. Zaken, vrienden en vooral zijn gezin eisen (en krijgen) tegenwoordig voorrang, maar kunnen niet voorkomen dat de voormalige Marathon Man af en toe op de tennisbaan nog een meesterwerkje aflevert. Wimbledon is gewaarschuwd.

Paul Haarhuis. (Foto: Fotografie Rob de Jong)

Als een duveltje uit een doosje stond hij daar ineens weer: finale dubbelspel Roland Garros, aan de zijde van Yevgeni Kafelnikov, de Russische plaatsvervanger van zijn jarenlange partner Jacco Eltingh. Het slotakkoord klonk even vertrouwd als altijd. Game set and match Paul Haarhuis. Als tussendoortjekwam hij op het Parijse gravel even zijn zesde grandslamtitel ophalen. Niet slecht voor een bijna gepensioneerde tennisser, die zich tegenwoordig vooral bezighoudt met zakendoen, de organisatie van een seniorentennistoernooi en de minder bedeelde medemens in Afrika. "En toch liggen mijn prioriteiten sinds een paar jaar bij mijn gezin", laat hij zich ergens gedurende de verbale wandeling door zijn drukke agenda ontvallen. Hoeveel levens heeft Paul Haarhuis eigenlijk?

Eén ding wordt gedurende het gesprek in ieder geval duidelijk: in zijn huidige leven stelt Haarhuis zichzelf beduidend minder centraal dan in de voorgaande editie, waarin het strenge regime van een fulltime profcarrière hem dwong veelal voor zichzelf te kiezen. Wie hem destijds bijvoorbeeld had gevraagd naar de activiteiten van hulporganisatie Memisa, was waarschijnlijk op een blik vol vraagtekens getrakteerd. Niet alleen zijn die vraagtekens nu verdwenen, Haarhuis ziet in de nabije toekomst wellicht zelfs een rol als ambassadeur voor diezelfde organisatie weggelegd.

Waar de organisatie van een tennistoernooi al niet toe kan leiden. Hij heeft zijn oude dubbelpartner terug gevonden in het bedrijfsleven - Eltingh/Haarhuis Tennis Events - en is in die hoedanigheid onder meer verantwoordelijk voor de organisatie van het ATP Senior Event, dat begin oktober voor het eerst in Nederland (Eindhoven, om precies te zijn) wordt gespeeld. Een toernooi dat hem, via een omweg, kennis liet maken met de keerzijde van het bestaan. "We wilden graag dat een deel van de opbrengst van het toernooi naar een goed doel zou gaan. Via een vriend zijn we in aanraking gekomen met de hulporganisatie Memisa."

Omdat een balletje ook buiten het center-court raar kan rollen, vond Haarhuis zichzelf onlangs dan ook terug in de oerwouden van Oeganda, waar hij zich samen met Eltingh op de hoogte liet brengen van de diverse Memisa-projecten. "Heel indrukwekkend en ontzettend leerzaam. Al zeg ik er eerlijk bij dat ik vooraf niet wist dat we daar diverse keren per minivliegtuigje vervoerd zouden worden. Ik weet niet of ik anders wel was gegaan, want dat is echt helemaal niets voor mij."

De indrukken die Haarhuis tijdens zijn bezoek aan het Afrikaanse land opdeed, drukten de vliegangst echter snel naar de achtergrond. "We hebben onder meer een vluchtelingenkamp bezocht, waarin mensen die vanwege de oorlog uit Soedan zijn gevlucht soms al tien jaar wonen. Niet eens onder erbarmelijke omstandigheden hoor, ze worden echt met open armen ontvangen door de Oegandezen, die zelf jaren terug in hetzelfde schuitje zaten. Ik ben niet geschrokken van de situaties die we daar aantroffen, maar wel enorm onder de indruk geraakt. Je praat met mensen die huis en haard gedwongen achter hebben moet laten en desondanks heel positief tegen het leven aankijken. Daar kun je alleen maar veel respect voor hebben. De ongelooflijk trieste dingen die daar gebeuren, maken je er wel bewust van hoezeer je leven afhangt van de plaats waar je geboren bent. Laten we wel zijn, hier in Nederland hebben we het gewoon heel erg goed. We klagen wel, maar na een paar dagen Oeganda maak je je ineens een stuk minder druk als je in een file belandt. Dat durf je dan echt niet meer erg te noemen."

De ervaringen in Oeganda hebben bij Haarhuis duidelijk een gevoelige snaar geraakt. "Ik zou graag structureel met Memisa aan de slag willen, meer voor hen willen betekenen of bijvoorbeeld ambassadeur van die organisatie worden. Als proftennisser heb je eigenlijk nooit tijd voor andere dingen dan reizen, trainen en wedstrijden spelen, maar dat wil niet zeggen dat ik al die tijd blind was voor de problemen in de wereld. Ik ben echter niet iemand die te koop loopt met de bedragen die hij jaarlijks aan allerlei goede doelen geeft. Dat is allemaal niet zo spraakmakend. In Nederland praat je nu eenmaal niet over je steun aan goede doelen, je salaris en je politieke voorkeur, dat is not done. Nu pas heb ik echt wat tijd om me voor het goede doel in te zetten. Vraag maar aan Richard (Krajicek, die een aantal jaren geleden de Richard Krajicek Foundation in het leven heeft geroepen, red.) hoeveel tijd daar in gaat zitten."

Het gezin dat hij samen met zijn vrouw Anja heeft gesticht, is nog zo'n tijdverslindend aspect van Haarhuis' huidige leven. De komst van zoon Daan en dochter Ella heeft de tennissport duidelijk in een ander perspectief geplaatst. "Iedereen weet dat ik het nog steeds fantastisch vind om te tennissen, maar mijn prioriteiten liggen nu wel bij mijn gezin. Anja en ik hebben bij ons volle verstand voor kinderen gekozen en dan kan het niet zo zijn dat de vrouw alle verantwoordelijkheden draagt. Je hoort mij ook niet zeggen dat het leven moeilijker is geworden, het is gewoon een kwestie van keuzes maken."

Keuzes die zijn kinderen niet altijd even goed begrijpen. "Daan is viereneenhalf, voor hem is tennis synoniem met weggaan. Als ik zeg dat ik ga tennissen, associeert hij dat niet met werk, maar met het feit dat ik weer voor langere tijd van huis wegga. En dus krijg je onherroepelijk verwijten naar je hoofd. 'Waarom moet je nu alweer weg?' Of: 'Ik wil niet dat je weggaat!' Daar ga je toch rekening mee houden. In de aanloop naar Roland Garros was ik, inclusief twee weekjes vakantie, zeven van de acht weken niet thuis geweest. Dan ga je toch met een bijsmaakje weer twee weken naar Parijs. Dat ik daar dan samen met Kafelnikov de titel win, maakt wel veel goed. Daar ben ik dan echt dankbaar voor. Dankbaar ja, echt waar. Een grandslamtitel is voor mij iedere keer weer een hoogtepunt. Logisch toch, zo vanzelfsprekend is het winnen van grandslamtitels niet."

Zijn waslijst aan dubbelspeltitels en de ene triomf (Jakarta '95) in het enkelspel ("Dat was best een opluchting, al blijft het een mager resultaat voor zo'n goede single-loopbaan") beschouwt hij dan ook als pure rijkdom. "Door mijn leven als tennisprof ben ik verwend. Ik heb heel veel gereisd en meegemaakt, wat ook weer een vorm van rijkdom is. Maanden heb ik doorgebracht in de meest luxueuze hotels, maar nog steeds kan ik ook heel gelukkig zijn met minder. Van de zomer zit ik heel gewoon met een paar bevriende gezinnen op een camping in Frankrijk. Al geef ik toe dat ik dan wel weer zo verwend ben dat ik geen zin heb om midden in de nacht met de kinderen een heel eind over de camping te moeten lopen naar een toilet. Dat moet dan dus wel in de buurt zijn. Verder geniet ik op zo'n camping net zoveel als in een vijfsterrenhotel. En zo hoort het ook, als je ergens niet van kunt genieten, moet je het gewoon niet doen. Kwestie van het vinden van de juiste balans."

Het is de Haarhuis-wijsheid die hij zijn kinderen hoopt mee te geven. "Dat zal nog niet eenvoudig zijn. Als ik mijn kindertijd vergelijk met die van mijn kinderen, dat is echt een enorm verschil. Tegenwoordig kan echt alles en dat dan ook nog eens de hele dag door. Laatst hield ik een voordracht op een lagere school, kinderen van tien, elf jaar. Heeft de helft van de klas gewoon een eigen mobiele telefoon. Is dat verwend of niet? Ik weet het ook niet meer. Neem mijn eigen situatie: mijn kinderen groeien op in een groot huis, omdat ik nu eenmaal in een groter dan gemiddeld huis woon. Hoop ik toch dat ik ze kan bijbrengen dat er meer kanten aan het leven zitten dan louter rijkdom. Toen ik Daan probeerde uit te leggen waarom ik naar Oeganda ging, kwam hij even later met zijn spaarpotje naar me toe. 'Voor de arme kindjes in Afrika', zei hij. Prachtig natuurlijk, maar drie minuten later komt-ie net zo makkelijk zeuren om een ijsje. Als ouder moet ik daar de juiste balans in weten aan te brengen, dat vind ik belangrijk."

Een balans die hij ook in zijn eigen leven heeft gevonden. De inmiddels 36-jarige Haarhuis is ten opzichte van een decennium geleden meer behoudend, soms zelfs op zijn hoede. "Sommige dingen houd ik tegenwoordig bewust voor me, omdat je die als Bekende Nederlander nu eenmaal beter niet kunt zeggen. Een vorm van angst? Nee, dat is te zwaar. Maar soms is het gewoon wijzer om je mond te houden. Dat is iets wat ik in de loop der jaren wel heb geleerd. Natuurlijk ben ik anders dan tien jaar geleden, al is het maar omdat ik nu wijzer ben. Tien jaar geleden dacht ik nooit: waarom ben ik eigenlijk wie ik ben? Moet je allemaal niet te zwaar nemen, hoor, maar nu denk ik wel meer na over de dingen in mijn leven. Realiseer ik me dat ik bepaalde trekjes van mijn vader of juist van mijn moeder heb. En ik heb, net als ieder ander, geleerd van mijn fouten."

Bijna veertien jaar geleden maakte de wereld kennis met Paul Haarhuis, die tijdens de US Open van 1989 niet alleen afrekende met John McEnroe maar even later ook met de verzamelde wereldpers, die hem durfde vragen waar hij vandaan kwam. Het antwoord ("Ik heet Paul Haarhuis en ik kom van Mars") was evenzeer typerend voor de Paul Haarhuis van toen als die van nu: heel direct, maar altijd met dat snufje droge, bijna cynische humor. Zijn verklaring is simpel. "Als ik iets vind, dan vind ik dat ook echt en heb ik geen moeite om daarmee naar buiten te komen." En daarmee is de kous af, want in de filosofie van Haarhuis moet je het leven niet ingewikkelder maken dan het al is. "Ik ben een ongecompliceerd mens. Ik vind dat je niet te veel moet nadenken over de dingen die je doet en zegt. Vaak maakt het namelijk niet uit of je wel of niet lang nadenkt. Bepaalde dingen kun je nu eenmaal niet veranderen."

zoek naar gerelateerde artikelen

za 22 juni 2002