en BRUSSEL - De Europese grenzen schuiven, met de toevoeging van de voormalige Oostblok-landen aan de EU-familie in 2004, een flink stuk op. Opeens zullen Poolse, Slowaakse, Sloveense, Hongaarse, Estse, Letse en Litouwse, maar ook Cypriotische en Maltese grenzen de buitengrenzen van de EU zijn. Dit betekent dat over een aantal jaren de douane van deze landen de eerste barrière vormt voorhen die de Europese Unie binnen willen komen.

Als de nieuwe lidstaten binnenkomen, krijgen ze meteen toegang tot het computersysteem van de landen die lid zijn van het verdrag van Schengen en waar alle asielzoekers centraal worden geregistreerd om 'asielshoppen' te voorkomen. Ze krijgen twee jaar de tijd daarmee te leren werken. Dan wordt per land beoordeeld of de grensbewaking goed genoeg is om toegelaten te worden tot de Schengen-landen, vermoedelijk in 2007 - de datum die is gekozen voor de instelling van een Europese grenspolitie.

Onlangs werd de operatie 'High Impact' gehouden, een test om te zien of de grensbeambten in de nieuwe lidstaten hun werk aankunnen. De grote grensposten worden netjes in de gaten gehouden, zeker als er hoog bezoek uit Brussel een inspectie komt houden. Maar de duizenden kilometers open velden blijven onbewaakt liggen.

"We vinden hier nooit iets interessants, alleen sigaretten en alcohol", zucht Urszula Slazyk, een Poolse grensbeambte in Korczowa tijdens een bezoek van de Belgische minister van Binnenlandse Zaken Duquesne. De cijfers van Europol spreken een andere taal. Polen is één van de motoren van illegale migratie naar West-Europa.

Korczowa is de poort van Oekraïne naar West-Europa. De Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) schat dat er vorig jaar minstens 300.000 illegalen het land binnenkwamen. "Je zal ook wel gek zijn om als illegaal langs deze goed bewaakte post te reizen, terwijl eromheen honderden kilometers bossen en velden liggen die helemaal niet bewaakt worden", aldus een ambtenaar van het Belgische ministerie van Binnenlandse Zaken. "Polen wil één van de beste leerlingen van de Europese toegangsklas zijn. Als je hen gelooft, bestaat het probleem van illegale migratie nauwelijks."

De moderne gebouwen aan de grenspost Korczowa geven een idee van gedegenheid. Omdat de Oekraïense beambten weten van hoog bezoek aan de andere kant worden even wat minder roestige Lada's doorgelaten. "Normaal komen hier per dag 6000 mensen voorbij", lacht Urszula. Korczowa heeft zowaar een infraroodcamera van Duitse makelij om het vrachttransport te controleren. Allemaal betaald met subsidies uit Brussel; zo'n 20 tot 30 procent van de Phare-programma's (EU-fondsen om de kandidaat-landen te helpen) gaat naar grensbewaking.

André Nys, verbindingsofficier voor België in Polen, meent dat een checkpoint als Korczowa niet nutteloos is. "Het is een uitvalsbasis. Verderop langs de Pools-Oekraïense grens zijn er tientallen kleinere posten. De Poolse oostgrens met Litouwen, Wit-Rusland en Oekraïne is 1200 kilometer lang. Die in het zuiden met Tsjechië en Slowakije ook. Alles opgeteld zijn er meer dan 240 grensposten met 15.000 douaniers, maar het zouden er 20.000 moeten zijn."

Slowakije heeft een sterk overredingspunt om te worden toegelaten. Als het niet tot de eerste groep van toetreders behoort, wordt de buitengrens van de EU meteen 1300 kilometer langer. Slowakije heeft weliswaar slechts 87 kilometer grens met Oekraïne, maar 1400 kilometer met Polen, Tsjechië, Oostenrijk en Hongarije.

Als het hoge bezoek afreist uit Korczowa dienen de verroeste Lada's zich weer aan, het sein staat weer op veilig. Een Oekraïner heeft geen visum nodig om Polen binnen te komen. Vóór Polen lid wordt van de EU verandert dat niet; de enige positieve handelsbalans die Polen heeft, is met Oekraïne. Urszula kruipt weer in haar controlehokje. Officieren verdienen 600 euro per maand en nieuwkomers als zij 250. "Corruptie? Die valt hier wel mee, aan de overkant van de grens is het veel erger, want daar verdienen ze nog minder."

zoek naar gerelateerde artikelen

za 15 juni 2002