HOUTEN - Laurus gered? Grootaandeelhouder Eric Albada Jelgersma tovert hoofdschuddend een krantenartikel tevoorschijn, waarin gedelegeerd commissaris Jan Michiel Hessels wordt bewierookt als de persoon die het zieltogende supermarktconcern in de veilige armen van de Franse branchegenoot Casino loodste. "Een faillissement is het slechtste dat Laurus kan overkomen, Casino het op een na slechtste."

ERIC ALBADA JELGERSMA ...andere kandidaten buiten de deur gehouden...

Albada Jelgersma is moe, maar niet gebroken. Aan de vooravond van de algemene aandeelhoudersvergadering van Laurus probeert hij andere partijen te interesseren voor 'zijn' concern, dat door mismanagement bijna onderuit ging. "Ik ben de enige die wat van de branche af weet."

Sinds hij vorige maand uit de raad van commissarissen trad heeft de zakenman, ook wel 'AJ' genoemd, zijn handen vrij om ten strijde te trekken tegen de deal die Laurus heeft gesloten met de banken en Casino. Na een emissie krijgen de Fransen voor €200 miljoen een belang van 39% in Laurus, dat door het pakket van de banken ( ter waarde van €65 miljoen) over te nemen kan worden uitgebreid tot 51%. De bestaande aandeelhouders, waarvan Albada Jelgersma met zijn pakket van 34% de grootste is, kunnen daarmee een forse verwatering tegemoet zien. Casino betaalt €0,90 per aandeel, daar waar Albada Jelgersma onder de huidige omstandigheden een prijs van €2 à €2,50 als 'fair' beschouwd. Ter illustratie: in februari 1999 werd nog meer dan €25 voor een stuk neergeteld.

De grootaandeelhouder omschrijft de deal als "apert slecht". "Het is tamelijk absurd. De activiteiten in België zijn zo goed als verkocht, de Spaanse tak is heel goed te reorganiseren. En het belangrijkste deel, dat in Nederland, is al lang weer op de weg terug. Met de huidige kasstroom is Laurus over 3,5 jaar op eigen kracht uit de schulden gegroeid. We zitten op schema. Het resultaat is veel beter dan de deal met Casino weerspiegelt."

Albada trekt graag een vergelijking met de huidige Ahold-dochter Schuitema, die eind jaren tachtig aan zijn neus voorbij ging. "Die raakte in 1981 aan de rand van de afgrond door allerlei ondoordachte experimenten met hele grote winkels. De directievoorzitter werd naar huis gestuurd, en iemand uit het bedrijf, met verstand van zaken, werd op die stoel gezet. Dat werd het begin van een ongekende success story. De toenmalige bankiers hebben geduld gehad, die hebben Schuitema een kans gegeven. Je hoeft geen blik Fransen open te trekken om een bedrijf te redden."

'AJ' benadrukt het keer op keer: bankiers hebben verstand van geld, maar niet van ondernemen. "Ze spelen hun eigen spel, en dat is hun goed recht. Maar bij Laurus kregen ze geen tegenspel." Het is de kern van zijn kritiek, en ook zijn grootste frustratie: nadat de bestuurders van Laurus faalden hebben de commissarissen alternatieven voor Casino nooit serieus onderzocht. Sterker nog: de deal met Casino en de banken is volgens hem feitelijk al lang rond, het opgevoerde 'onderhandelingstoneel' ten spijt.

"Commissarissen zijn bang voor een faillissement, dat zou hun reputatie teveel schaden. Ze kozen de weg van de minste weerstand. Na het eerste contact, een jaar terug, was de stellingname: we zijn blij dat we Casino hebben, en doodsbang dat ze weglopen. Om gegadigden af te schrikken wordt Laurus zo zwak mogelijk afgeschilderd. De problemen in Spanje werden zwaar aangezet om andere belangstellenden af te weren. Een soort gifpil. Intussen leunden de Fransen gewoon achterover; ze bleven maar vragen stellen. Eerst kwamen ze met een bod van €10 per aandeel, toen €3 en uiteindelijk werd het €0,90. Als onderhandelaar kun je het niet beter doen dan Casino. Ze hebben de banken voor hun karretje gespannen, en de commissarissen eten uit hun hand."

Op verzoek van een groep aandeelhouders - waar Albada zich bij aansloot - is de Ondernemingskamer een onderzoek naar vermeend wanbeleid bij Laurus begonnen. Is 'wilde Eric', zoals zijn (door hemzelf verfoeide) bijnaam luidt, als ex-commissaris niet bang zelf in het beklaagdenbankje te belanden?

"Laat ik er dit over zeggen: ik heb m'n bezwaren altijd schriftelijk én mondeling kenbaar gemaakt. Vanwege m'n vermeende belangenverstrengeling als grootaandeelhouder mocht ik nooit mee naar de banken. Belangenverstrengeling...Ik zie alleen maar een belang dat parallel loopt aan dat van de andere aandeelhouders. Laurus had commissarissen met guts nodig. Als Ton Risseeuw (ex-topman van Getronics, red.) commissaris was gebleven, dan waren de zaken heel anders gelopen."

Maar Risseeuw vertrok, en Albada bleef binnen de raad van commissarissen naar eigen zeggen een roepende in de woestijn.

n verband met het onderzoek van de Ondernemingskamer laat hij niet het achterste van zijn tong zien, maar wel laat hij doorschemeren dat "een commissaris met een bankpet op" meer dan goede betrekkingen met Casino onderhield. "Over belangenverstrengeling gesproken. Terwijl men er in 1997, toen De Boer en Unigro (het bedrijf dat Jelgersma in 1980 overnam en waarin hij zijn andere belangen onderbracht, red.) samengingen, al over nadacht hoe de invloed van Albada Jelgersma in te perken. Ook na de samensmelting met de Vendex Food Groep, waardoor Laurus ontstond, had ik geen bal te zeggen. Daar houden we in Nederland niet van, aandeelhouders die wat te zeggen hebben. Die zijn in het poldermodel het minst belangrijk. Binnen de raad van commissarissen waren er uiteindelijk drie bloedgroepen: Vendex, De Boer en Unigro. Ik was de enige die wat van de branche wist, maar er moesten voortdurend compromissen gesloten worden."

Door het weinig daadkrachtige toezicht kregen de bestuurders bij Laurus aanvankelijk vrij spel. Met desastreuze gevolgen. Willy Angenent maakte weinig indruk, maar de ambitie van zijn opvolger Ole van der Straaten, die alle winkels wilde ombouwen tot de Konmar-formule, pakte ronduit rampzalig uit. Jelgersma: "Ik was voor twee formules, en ik zei ook dat er onder geen beding winkels mochten worden verkocht. Daar is de vloer mee aangeveegd. Overigens liep Van der Straaten veel harder van stapel dan de raad had aangegeven. Minder distributiecentra, nieuwe software...hij deed het allemaal tegelijkertijd. Zelfs gloednieuwe inventarissen van niet Konmar-winkels werden gewoon weggekieperd. Managers die hun mond opendeden werden met behoud van salaris naar huis gestuurd, compleet met zwijgplicht. Er is voor tientallen miljoenen guldens verkwist. En intussen gingen bestuurders wél naar de hei om gevoeligheidsspelletjes te doen. Het is onbegrijpelijk wat die Van der Straaten in z'n eentje allemaal fout heeft gedaan. Dat het zo verkeerd ging drong pas goed tot me door toen allerlei trouwe mensen me daar juni vorig jaar over gingen bellen." Binnen zes weken daarna lag er een onderzoek naar de gang van zaken op tafel en volgde uiteindelijk het ontslag van Van der Straaten. Het aanstellen van de verkeerde bestuurders is mede zijn eigen verantwoordelijkheid, erkent de zakenman. "Jazeker, ik heb ook fouten gemaakt. Maar daarna heb ik alles gedaan om het weer te redden."

De belangrijkste operatie moet nog komen: Laurus 'redden' uit de klauwen van Casino. Behalve Casino heeft alleen de Amerikaanse investeerder KKR (naar eigen zeggen onder zware druk van Albada Jelgersma) de boeken ingezien. Die is volgens 'AJ' afgehaakt omdat ze geen interesse had in de Spaanse tak, terwijl directie en commissarissen ("in een te vroeg stadium") zelf een complete deal nastreefden. "Andere kandidaten werden buiten de deur gehouden."

Gesprekken tussen Albada en andere kruideniersbedrijven zijn afgeketst omdat de grootgrutters alleen interesse hadden in een deel van de Nederlandse activiteiten. En juist die oeractiviteiten wil hij "in het belang van het bedrijf " per se bij elkaar houden. Inmiddels wordt er gepraat met een drietal financiële partijen uit binnen- en buitenland over de mogelijkheden voor een openbaar bod, een claimemissie of een kapitaalsinjectie. Het doel: in de handen van nieuwe en bestaande aandeelhouders in alle rust werken aan een comeback. Dat kan een nieuwe beursgang zijn, maar ook de verkoop aan een grote buitenlandse retailer.

De tijd dringt, want eind deze maand wordt de Casino-deal ter goedkeuring aan de aandeelhouders voorgelegd. Via de rechter kán er nog verder uitstel worden afgedwongen. Albada houdt dit juridische wapen nog even in de kast. "Pas op het laatste moment bepalen we of dat een zinvolle actie is."

Intussen wordt er naar eigen zeggen "dag en nacht" onderhandeld. 'Wilde Eric' wil niet reageren op de vraag of de aandeelhoudende families Dreesmann en De Gruyter, die het enquêteverzoek indienden, meewerken aan een alternatief voor Casino. Zelf blijft hij in elk geval graag grootaandeelhouder in zo'n constructie. "Ik doe mee, en als er een emissie aan te pas ben ik ook bereid te investeren. Ik ben toch ondernemer. Het zou belachelijk zijn om nu te verkopen."

Al was het maar om dat zijn papieren verlies nú honderden miljoenen euro's beloopt. Wat dat betreft pakte zijn beursavontuur, dat begon met de overname van Unigro door De Boer, uit als een nachtmerrie. Albada Jelgersma zucht. "Er gaat niets boven zelfstandig ondernemerschap, in plaats van die vreselijke beurs de hele dag. Ik ben er van genezen."

zoek naar gerelateerde artikelen

do 13 juni 2002