STRAATSBURG - Voor het Europees Parlement (EP) is de massale uitbreiding van de EU in 2004 met tien landen ineens - de zogeheten 'big bang' - bepaald geen uitgemaakte zaak. Mede onder invloed van bezorgde kiezers wordt ook in het EP steeds kritischer naar de kandidaat-landen gekeken, zo bleek gisteren bij een uitvoerig parlementair debat over de uitbreiding in Straatsburg.

Terwijl er eerder vooral werd gehamerd op de historische plicht om West- en Oost-Europa snel te herenigen, wordt er in het parlement nu serieus rekening mee gehouden dat sommige kandidaten nog wat langer in de wachtkamer moeten blijven, omdat ze nog niet aan de voorwaarden voor toetreding voldoen. Het EP moet volgend jaar als eerste ja of nee zeggen tegen de toetreding van nieuwe landen. Daarna zijn pas de nationale parlementen aan de beurt.

"Ik vind het een groot probleem dat de uitbreiding met tien landen tegelijk moet gebeuren", zegt VVD'er Jules Maaten. "Daarmee leg je een bom onder de uitbreiding, omdat snelheid nu vóór kwaliteit gaat. Ik denk dat er straks maar zes tot acht landen kunnen toetreden, de anderen moeten nog maar even wachten. Dat is heus geen ramp."

Maaten en andere EP'ers zien vooral problemen in Polen, dat achterloopt met landbouw, milieu en grensbewaking, in de corruptie in Tsjechië, in de mensenrechtensituatie en de mogelijke terugkeer van de communistische ex-premier Meciar na de verkiezingen in Slowakije en in de politieke problemen rond de status van Cyprus. Malta, de drie Baltische staten, Slovenië en Hongarije gelden als de beste van de klas.

"De big bang is een stom idee", beaamt Arie Oostlander (CDA). "Wij willen niet dat sommige landen erbij worden gefrommeld om maar aan de tien te komen. Ik hoop nog steeds dat het lukt, maar acht zou ik ook al heel mooi vinden. Als een land nog niet klaar is voor de EU, is dat voor het land zelf ook niet goed. Problemen verdoezelen, lost niks op."

D66'er Lousewies van der Laan zegt al veel langer dat ze tegen de uitbreiding zal stemmen zolang de mensenrechten in de nieuwe landen niet in orde zijn en er zelfs asielzoekers uit de kandidaat-landen in de huidige EU worden opgenomen.

Ook PvdA'er Wiersma, die eerder nog in een boek pleitte voor een snelle en massale uitbreiding, vindt dat de zorgen van de burgers over de nieuwe EU-landen serieus moeten worden genomen. "Op sommige criteria, zoals corruptie, criminaliteit, minderhedenbeleid en het vermogen om de EU-wetten echt uit te voeren, moet je ieder land afzonderlijk scherp beoordelen. Als een kandidaat-land daar niet aan voldoet, zal ik tegen stemmen."

Joost Lagendijk (GroenLinks) blijft daarentegen voorstander van de 'big bang'. Hij denkt dat achterstanden in de kandidaat-landen beter na dan voor hun toetreding tot de EU zijn op te lossen. "Laten we ervoor zorgen dat de uitbreiding geen coïtus interruptus wordt", zegt Lagendijk. "Wij zijn politici, geen bureaucraten die een lijst met eisen moeten afstrepen." Zijn collega's bestrijden dat, omdat de EU alleen vóór de toetreding ingrijpende hervormingen kan eisen van de nieuwe lidstaten. Als ze eenmaal binnen zijn, kan dat niet meer, want dan geldt: gelijke monniken, gelijke kappen.

zoek naar gerelateerde artikelen

do 13 juni 2002