door Sibolt van Ketel JOHANNESBURG - Nelson Mandela heeft gisteren in Schotland de Libiër bezocht die 20 jaar kreeg voor de aanslag op de PanAm-jumbo boven Lockerbie in 1988. De huidige president van Zuid-Afrika, Thabo Mbeki, brengt deze week samen met zijn vrouw Zanele en een omvangrijke delegatie een officieel bezoek aan Libië. Wat heeft Zuid-Afrika met Libië, een land dat door de westerse wereld met de nek wordt aangekeken en door de Verenigde Naties economisch wordt geboycot?

Het ANC is Libië, en in het bijzonder de Libische dictator kolonel Moeammar Gadaffi, nog steeds dankbaar voor zijn steun in de strijd tegen de apartheid. Mandela rekent Gadaffi tot zijn persoonlijke vriendenkring en hij wist indertijd de Libische leider te overreden de twee verdachten van de Lockerbie-ramp uit te leveren om terecht te staan in Kamp Zeist.

Eén van hen, Al-Amin Khalifa Fahimah, werd vrijgesproken. Sindsdien wordt gefluisterd, met name in kringen van de Verenigde Naties, dat Mandela gelooft in de onschuld van de tweede Libiër, die wel werd veroordeeld, Abdel Basset al-Megrahi. Ook VN-waarnemers denken dat Megrahi niet bij de Lockerbie-ramp betrokken was. Mandela pleitte gisteren tijdens zijn bezoek aan Glasgow voor een nieuwe beroepsprocedure voor Al-Megrahi, bijvoorbeeld voor het Europese Hof voor de Rechten van de Mens. Ook zei Mandela dat het beter zou zijn de Libiër zijn gevangenisstraf in een moslimstaat te laten uitdienen.

Bij godsdienstige conflicten elders in de wereld (India, Indonesië) kiest de Zuid-Afrikaanse regering herhaaldelijk voor de moslimkant. Dat is niet zo verwonderlijk gezien de invloed die uitgaat van enkele moslims in het kabinet en in de kring van raadgevers rond Mbeki zelf.

Maar het zet kwaad bloed bij de parlementaire oppositie en uiteraard ook bij de honderdduizend joden in Zuid-Afrika. Dezelfde groeperingen vinden het maar niets dat Zuid-Afrika zulke vriendelijke banden met Libië onderhoudt. Zij verdenken Gadaffi ervan dat deze zijn invloed in heel Afrika en in het bijzonder in het grondstoffenrijke zuiden wil versterken.

Bovendien is Gadaffi anti-blank. Bij een bliksembezoek aan Zimbabwe verleende hij openlijk steun aan Mugabe's kruistocht tegen de blanke boeren. "Blanken hebben hier niets te maken en we moeten alle blanken uit heel Afrika verdrijven", zei Gaddafi toen.

Diplomatieke kringen in de Zimbabwaanse hoofdstad Harare bevestigen dat verschillende blanke boerenbedrijven door Mugabe aan Gadaffi zijn geschonken, net als een twintigtal huizen in Harare. Dat alles in ruil voor olieleveranties, waarvoor Zimbabwe door gebrek aan dollars niet kan betalen. Bovendien zouden volgens westerse diplomaten in zuidelijk Afrika tienduizend Libiërs zijn uitgerust met Zimbabwaanse paspoorten om het reizen makkelijker te maken en zodoende de sancties te kunnen ontduiken.

Wat er allemaal van waar is, is natuurlijk duister want Zimbabwe en Libië zijn de laatste die daarover mededelingen willen doen. Maar in Zuid-Afrika begint zich men wel af te vragen wat voor consequenties de hechte vriendschap van Mandela en Mbeki met Gadaffi heeft voor de toekomst van Zuid-Afrika.

zoek naar gerelateerde artikelen

di 11 juni 2002