NEW YORK - Hij deed mee aan wedstrijden met zijn eigen jacht, bestuurde blinkende sportauto's en reisde per helikopter heen en weer tussen zijn villa's en een penthouse van $18 miljoen aan Fifth Avenue in New York. Het leven lachte Dennis Kozlowski toe. Als topman van het conglomeraat Tyco groeide hij uit tot de ultieme verpersoonlijking van het Amerikaanse 'groeiwonder'. Nu staat de ooit zo gevierde zakenman model voor de vertrouwenscrisis die Wall Street en daarmee de hele Amerikaanse economie teistert.

Officier van Justitie Robert Morgenthau (r.) toont een foto van een Monet. (Foto: AP)

Deze week kwam Kozlowski keihard ten val in een kwalijke geur van hebzucht. Justitie ontmaskerde hem als vermeende belastingfraudeur. Kozlowski, die de afgelopen jaren meer dan $450 miljoen incasseerde, zou met geleende fondsen van Tyco schilderijen hebben aangekocht waarbij de fiscus op listige wijze om de tuin werd geleid.

Een reeks financiële schandalen hebben 'corporate America' in de verdachtenbank doen belanden. Topbankier Henry 'Hank' Paulson van Goldman Sachs luidde deze week de noodklok en deed een dramatische oproep tot ingrijpende hervormingen om de Amerikaanse zakenwereld van de ondergang te redden. Een geschokte Paulson constateerde dat de reputatie van het bedrijfsleven nog nooit zo slecht is geweest.

Het debacle rond Enron - de energiegigant die over de kop ging en accountant Arthur Andersen in de val meesleepte - heeft volgens Paulson de achilleshiel van de 'bull market' blootgelegd. Er is volgens hem iets grondig mis aan de wijze waarop ondernemingen worden bestuurd en gecontroleerd. De effectenbeurs van New York heeft inmiddels maatregelen aangekondigd om concerns en bestuurders die een scheve schaats rijden hard aan te pakken. Beleggers lijken de prijs te betalen voor hun blinde vertrouwen in het Amerikaanse bedrijfsleven tijdens de economische 'boom', toen de aandelenkoersen als een raket omhoog schoten. "Hoe pijnlijk het ook is, het is een gezonde zaak dat de markt nu een schoonmaak houdt na de excessen van de afgelopen jaren", aldus de invloedrijke zakenkrant The Wall Street Journal. In een bijtend hoofdredactioneel commentaar dringt de krant erop aan om bestuurders te wijzen op de "moraal van eerlijkheid als het beste beleid".

De donkere wolken die nu boven de markt hangen zullen niet snel verdwijnen, zo vreest beleggingsstrateeg Jason Trennert: "Er komen bijna dagelijks nieuwe affaires aan het licht die het vertrouwen verder aantasten." Ook de bekende financier Felix Rohatyn, voormalig ambassadeur van de VS in Frankrijk, ziet het somber in: "Onze markteconomie is gebaat bij een hoog niveau van protestantse ethiek, gekoppeld aan een sterk toezicht. Zodra die fundamenten dreigen te worden weggevaagd, is sprake van een enorm probleem. In dat stadium zijn we nu beland."

Een forse meerderheid van de beleggers in de VS (84 procent) ziet de praktijk van dubieuze boekhoudmethodes als de grote boosdoener van de malaise op de beurs, zo blijkt uit een recente opiniepeiling. Bijna tweederde meent dat het investeringsklimaat verder wordt aangetast door de belangenvermenging van researchanalisten en bankiers, zoals op pijnlijke wijze naar voren kwam bij zakenbank Merrill Lynch.

De Amerikanen raken nu ook steeds meer bezorgd over de voortdurende val van de dollar. Het is volgens analisten een teken aan de wand dat beleggers wereldwijd het vertrouwen kwijtraken in de Amerikaanse economie. "Een mooie liefdesaffaire komt na zeven jaar tot een eind", zo constateert marktstrateeg Barton Biggs van Morgan Stanley.

Brussel mag de daling van de dollar (en de stijging van de euro als het spiegelbeeld daarvan) graag zien als een teken van kracht voor de eurozone. Maar de vele Europese bedrijven die - gelokt door het Amerikaanse groeiwonder - inmiddels een groot deel van hun omzet in de VS behalen, zien met lede ogen toe hoe een dalende dollar aan hun (in euro uitgedrukte) winst knabbelt. Geen wonder dat de koersen van 'dollargevoelige' fondsen in Europa onder druk staan.

In macro-economisch opzicht is het nog een wonder dat de dollar zo lang stand heeft gehouden ten opzichte van de euro en de yen. De Amerikanen leven al jaren boven hun stand: ze sparen relatief weinig en importeren veel meer dan ze exporteren. Het record op record brekende handelstekort werd echter gecompenseerd door de enorme kapitaalstromen richting de VS.

De afgelopen jaren spekten buitenlanders de VS-economie dagelijks met meer dan $1 miljard. Voor aandelen en overnames werd de hoofdprijs betaald, maar nu lijkt de kapitaalstroom naar andere economieën te worden verlegd. De Amerikaanse landbouwsector en noodlijdende producenten juichen de daling van de dollarkoers toe, omdat de tijd voorbij lijkt dat zij uit de markt worden geprijsd. Economen wijzen op de keerzijde van een dreigende inflatie.

zoek naar gerelateerde artikelen

za 8 juni 2002