BRUSSEL - Het Europese Hof heeft gisteren in een uitspraak het gebruik van zogeheten 'golden shares' door overheden in voormalige staatsbedrijven fors aan banden gelegd.

In een zaak, aangespannen door de Europese Commissie, verklaarde het Hof het gouden aandeel van de Franse overheid in het olieconcern Elf Acquitaine onwettig. De Portugese overheid krijgt een tik op de vingers voor hetzelfde vergrijp. Alleen het Belgische gouden aandeel in twee nutsbedrijven kan voor het Hof wel door de beugel.

De toekomst van het staatsaandeel in KPN is door de uitspraak onduidelijk. (Foto: PETER-VINCENT SCHULD)

Gouden aandelen geven overheden speciale zeggenschap in bedrijven, waarmee ze bijvoorbeeld buitenlandse investeerders buiten de deur kunnen houden. Het Europese Hof vindt die bescherming echter een inbreuk op het vrije verkeer van kapitaal binnen de EU. Gouden aandelen zijn alleen gerechtvaardigd in een beperkt aantal gevallen van nationaal belang zoals het waarborgen van de nationale defensie en energieleveringen, aldus het Hof.

Daarom mag België zijn bescheiden gouden aandelen in Distrigas (gaslevering) en het nationale pijpleidingenbedrijf houden, maar vindt het Hof de Franse vinger in de pap bij Elf - inmiddels gefuseerd met TotalFina - disproportioneel. Ook de Portugese wet, die de overheid het recht geeft buitenlandse overnames van geprivatiseerde banken, verzekeraars en transport- en energiebedrijven te blokkeren, kan voor het Hof niet door de beugel.

Eurocommissaris Bolkestein (Interne Markt) zei gisteren dat hij tevreden is dat het Europese Hof de redenering van de Commissie heeft gevolgd. "Een bemoedigend resultaat", aldus de Eurocommissaris. "Ik wilde eerst weten hoe het zat met Frankrijk, Portugal en België voordat ik verder ga kijken in Europa".

Bolkestein ziet met de uitspraak de weg vrijgemaakt om snel een nieuw voorstel te lanceren voor een Europese overnamerichtlijn, nadat een eerdere poging vorig jaar sneuvelde op een veto van het Europees Parlement. Daarmee verdween twaalf jaar werk in de prullenbak. Eén van de voornaamste argumenten van de tegenstemmers had juist betrekking op de 'golden shares'. Volgens de parlementariërs zou de nieuwe overnamerichtlijn geen gelijk speeldveld in Europa creëren zolang sommige overheden nog gouden aandelen hadden.

De uitspraak van het Hof kan vergaande gevolgen hebben voor andere Europese bedrijven met gouden overheidsaandelen. Volgens advocaten moeten alle overheden nu hun gouden aandelen opnieuw tegen het licht houden om te zien of ze niet in strijd zijn met de uitspraak van het Hof.

Het ministerie van Verkeer & Waterstaat in Den Haag kon gisteravond nog niet aangeven welke gevolgen de uitspraak van het Europese Hof mogelijk heeft voor de 'golden shares' en andere vormen van bijzonder stemrecht die de Nederlandse staat houdt in KPN, TPG en KLM. "Het is moeilijk te zeggen in hoeverre dit gevolgen heeft voor deze staatsdeelnemingen. We gaan de uitspraak de komende tijd goed bestuderen", zo meldde het ministerie gisteren. Wel werd door het departement gewezen op eerdere brieven van het kabinet aan de Tweede Kamer, waarin duidelijk is aangegeven dat de staat van plan is op termijn geheel uit KPN en TPG te stappen.

De Commissie heeft eerder gedreigd de regering van de Duitse deelstaat Nedersaksen voor de rechter te slepen omdat die een blokkerend minderheidaandeel in Volkswagen bezit. Maar een woordvoerder van Eurocommissaris Monti (Concurrentie) zei gisteren dat de VW-regeling 'strikt gesproken' geen gouden aandeel behelst.

De Commissie zal ieder bedrijf per geval bekijken, aldus de zegsman.

De Duitse bondskanselier Gerhard Schröder heeft zich met hand en tand verzet tegen het afschaffen van de beschermingsconstructie bij VW.

zoek naar gerelateerde artikelen

di 4 juni 2002