DEN HAAG - Om veel meer mensen met een uitkering aan het werk te krijgen moet de overstap van de bijstand naar een baan met minimumloon over enkele jaren gegarandeerd een fors bedrag netto per maand extra gaan opleveren.
Hiervoor zal door het nieuw te vormen kabinet een keiharde doelstelling moeten worden opgesteld, waarin een minimumbedrag wordt vastgelegd dat de persoon met een uitkering tenminste extra per maand gaat overhouden.
Dat adviseert de CEC-commissie, een groep topambtenaren van de ministeries van Financiën, Sociale Zaken en Economische Zaken, in een brief aan informateur Donner die de mogelijkheden van een CDA/LPF/VVD-kabinet onderzoekt.
De CEC opent daarmee frontaal de aanval op de zogenaamde 'armoedeval', die veel te veel mensen nauwelijks stimuleert een baan te aanvaarden omdat de inkomensverhoging vaak geheel of meer dan geheel teniet wordt gedaan door wegvallende inkomenssteun zoals de huursubsidie.
De commissie pleit onder meer voor een aanpak van inkomensafhankelijke regelingen, een streng sanctiebeleid en een verhoging van de combinatiekorting voor personen die werk en de zorg voor kinderen combineren. Ook moet er een verhoging en verlenging komen van de arbeidskorting, de vaste belastingaftrek voor werkenden.
Volgens de CEC moet het op deze manier mogelijk zijn om een inkomensvooruitgang van 10% te realiseren voor iemand die de bijstand verruilt voor een baan. Ook de marginale druk, ofwel de belasting die moet worden betaald over elke gulden die extra wordt verdiend, zou in dat geval van 120 naar 90% worden verlaagd.
Voor de invoering van een inkomensafhankelijke arbeidskorting, zoals onder meer door de PvdA bepleit, voelt de commissie niet veel omdat daarmee de armoedeval niet kan worden aangepakt.
De stimulans om te gaan werken zou nog extra kunnen worden vergroot door de belastingtarieven te verlagen, al laat de CEC niet duidelijk zien hoe dit kan worden betaald.
Wel wordt verwezen naar een aantal eerder verschenen rapporten waarin varianten voor grondslagverbreding van de belastingen zijn uitgewerkt, zoals beperking van aftrekposten voor burgers en bedrijven.
Het aanbod op de nog steeds kraptes vertonende arbeidsmarkt zou volgens de commissie verder kunnen worden vergroot door werk voor vrouwen en ouderen via specifieke maatregelen extra te stimuleren.
Naast het makkelijker kunnen combineren van arbeid- en zorgtaken wordt ook gedacht aan het herinvoeren van de sollicitatieplicht voor personen boven 57,5 jaar.
Ook pleit de commissie voor een aanscherping van de wao nu het aantal personen met een arbeidsongeschiktheidsuitkering nu zeer rap de 1 miljoen nadert en gaat daarbij verder dan het recente kabinetsvoorstel, dat 130.000 minder uitkeringen oplevert.
Door de omvang van het wao-probleem is volgens de CEC een sterkere vermindering nodig waarbij onder meer wordt gedacht aan strengere keuringen, het handhaven van de positieve prikkels voor bedrijven.
Ook wordt gewezen naar de voorstellen van staatssecretaris Hoogervorst (Sociale Zaken) en plannen die onder meer CDA en VVD in hun verkiezingsprogramma's hebben voorgesteld. Het gaat daarbij onder meer om het niet langer bovenwettelijk aanvullen in het tweede ziektejaar, het buiten de wao houden van psychische klachten en de invoering van een referte-eis voor toelating tot de wao.