AMSTERDAM - Met de vergrijzing in aantocht en het huidige personeelstekort in de zorg als gegeven, kan informatie- en communicatietechnologie (ict) de pijn in de gezondheidszorg wat verzachten. Daar zijn alle betrokken partijen het wel over eens. Probleem is echter dat niemand financieel over de brug kan of wil komen waardoor er een vertraging optreedt die de sector zich nauwelijks kan veroorloven. "We hebben te maken met een demografische tijdbom die steeds harder tikt. Er moet iets gebeuren en haast is geboden.''

Deze bijna apocalyptische uitspraak is van Theo de Vries, hoogleraar toekomststudies gezondheidszorg en een 'kritische believer' in de noodzaak van meer ict in de zorg. "Nu al staan de kranten bol van wachtlijsten, personeelstekorten en de bureaucratie die de zorg teisteren", legt De Vries uit. "En er komt er een golf oudere mensen aan die allemaal zorg nodig hebben. Natuurlijk moet je ook proberen allochtonen voor de zorg te werven en er alles aan doen om het ziekteverzuim terug te brengen. Maar dat blijkt niet genoeg te werken."

"Een groot probleem is dat verplegend personeel 40% van de tijd bezig is met administratief werk", vervolgt de aan de universiteit van Twente docerende hoogleraar zijn betoog. "Verplegers en verzorgers spenderen bijvoorbeeld veel te veel tijd met het overschrijven van patiëntengegevens. Allemaal overbodige handelingen, die ict met de helft kan terugbrengen waardoor het personeel meer tijd heeft om aan het bed te staan. Je lost daarmee het probleem niet op, maar levert wel een bijdrage."

De commissie De Beer onderschreef begin dit jaar het probleem van de bureaucratie door te stellen dat in de zorg jaarlijks €300 miljoen wordt verspild aan administratieve rompslomp.

Nu heeft de Nederlandse gezondheidszorg niet volledig stilgestaan als het gaat om het gebruiken van ict-oplossingen. Diverse aanbieders zijn druk bezig met het maken van een zogeheten Elektronisch Patiënten Dossier (EPD). Hiermee kan elke zorgverlener met een druk op de knop ziekteverleden, medicijngebruik, bloedgroep en andere gegevens over de patiënt op zijn scherm krijgen. De huisarts, de chirurg in het ziekenhuis, en de thuiszorger hebben dan toegang tot dezelfde informatie. Het ministerie van Volksgezondheid heeft hiervoor het Nationaal ICT instituut in de Zorg (NICTIZ) in het leven geroepen dat onder andere moet zorgen voor de standaardisatie van de verschillende EPD's, zodat elke zorginstelling hetzelfde systeem gebruikt. Tot 2006 ontvangt het NICTIZ hiervoor jaarlijks €10 miljoen. Volgens een woordvoerder van het NICTIZ is het EPD over een jaar een feit.

Momenteel spenderen de zorginstellingen tussen de 1% en 1,5% van hun budget - in totaal zo'n €500 miljoen - aan automatisering. Maar dat is niet voldoende, erkent ook het ministerie van Volksgezondheid. Zo staat in de Zorgnota 2002 te lezen dat "de doelstelling is dat de Nederlandse zorg op het gebied van ict binnen enkele jaren tot de Europese top behoort." Nu is ons land een middenmoter.

Ter vergelijking, het bankwezen en andere sectoren geven zo'n 6% van het hele budget uit aan ict. Volgens Theo de Vries moet de zorg daar vóór 2010 ook naar toe, wat neerkomt op een besteding van rond de €3 miljard per jaar.

En hier gaat de schoen wringen. De kosten gaan namelijk voor de baat uit en de gezondheidssector zit nu eenmaal krap bij kas. Elke zorginstelling heeft een beperkt budget dat geen enkele ruimte laat voor investeringen van dit kaliber. Sommigen draaien zelfs zwaar verlies. En ook als het om gezondheid gaat luidt het devies in de markt dat alleen de zon voor niets opkomt.

Rest de overheid, maar ook die is niet happig op het geven van de volgens velen broodnodige zak met geld. "Het geld dat nodig is om te investeren moet uit premiegeld komen", meent Cees Molenaar, ict-beleidsmedewerker op het ministerie. "Wij hebben hier geen potje met honderden miljoenen euro's voor en we vinden ook niet dat dat potje er moet komen."

De hoogleraar toekomststudies gezondheidszorg kent het probleem van de financiering. "Maar we hebben het hier over een crisissituatie", hervat De Vries zijn onheilspellend pleidooi. "Er moet dus op een goede wijze geld in de ict worden gestopt. Noem het een soort 'Deltaplan ict' voor de Nederlandse gezondheidszorg. De staat moet dit financieren. Het is namelijk een grondwettelijke taak van onze overheid om goede zorg aan haar burgers te bieden."

zoek naar gerelateerde artikelen

di 21 mei 2002