door Hans Kuitert SARAJEVO - In Bosnië en Kosovo is instemmend gereageerd op de NAVO-plannen om binnen een jaar de troepenmachten daar in te krimpen en de organisatie sterk te verbeteren. Dat de afgeslankte NAVO-troepen hun vredestaak met lichtere bewapening zullen uitvoeren, wordt ook op de Balkan gezien als een bewijs dat het de goede kant op gaat.

(Foto: EPA)

In Bosnië zijn nu nog 19.000 soldaten gelegerd, onder wie 1500 Nederlanders. Dat worden er 12.000. In Kosovo is de reductie minder spectaculair. Daar worden er van de 38.000 man 4800 teruggetrokken.

Dat de NAVO bijna geruisloos tot deze reducties heeft kunnen besluiten, heeft veel te maken met het zowel in Brussel als in Sarajevo en Pristina gerijpte besef dat door de turbulente veranderingen van de laatste anderhalf jaar - de val en berechting van Slobodan Milosevic - de etnische spanningen beginnen weg te ebben.

Zeker, beide kerngebieden op de Balkan hebben nog een lange weg te gaan, maar zowel de aanwezigheid van de NAVO als van een corrigerend VN-bestuur heeft bewerkstelligd dat de oude tegenstellingen die tot gruwelijke oorlogen hebben geleid, beginnen te slijten.

Vooral in Bosnië is dat in toenemende mate het geval. De terugkeer van vluchtelingen van de etnische groepen naar gebieden die tijdens de oorlog van 1992-1995 werden 'gezuiverd', begint eindelijk meer vorm aan te nemen. Er is, zo meldt het VN-bestuur in Sarajevo, steeds meer sprake van opbouw van een multi-etnische samenleving, zowel in de Moslim-Kroatische federatie als in de Servische deelrepubliek.

Ook in Kosovo is een opwaartse trend zichtbaar, met plannen tot meer integratie van de Servische en Albanese bevolking. De NAVO-macht - SFOR geheten in Bosnië en KFOR in Kosovo - heeft met succes de partijen uit elkaar weten te houden, zozeer dat men de strijd nu beu is. De NAVO speelt duidelijk in op die nieuwe behoefte, maar doet dat ook onder druk van de ontwikkelingen sinds de terreuraanslagen op het WTC en Pentagon in september vorig jaar. De Amerikanen vinden het op de Balkan welletjes geweest. Hun prioriteiten liggen inmiddels elders.

Toch blijven de VS in de afgeslankte operatie voorlopig nog in Bosnië. Wel is het inzicht gerijpt dat het allemaal goedkoper en beter kan, zonder de effectiviteit van de vredesmachten geweld aan te doen. Dit betekent dat in de 'overhead' zal worden gesnoeid, commandostructuren zullen worden versimpeld en hoofdkwartieren samengevoegd. Daarnaast is er niet langer behoefte aan zwaar materieel, dat vooral in Bosnië staat te 'roesten' en veel en duur onderhoud vergt.

Niettemin blijft een substantiële NAVO-aanwezigheid gewenst om de zich stabiliserende Balkan 'bij de les' te houden. Het uiteindelijk doel van de EU, NAVO en de betrokken landen is de Balkanlanden te laten integreren in het Europese systeem.

Paddy Ashdown, per eind deze maand de nieuwe VN-bestuurder in Bosnië, legde dezer dagen de vinger op de zere plek. "Het probleem is niet meer een terugkeer naar het etnische conflict, maar corruptie en criminaliteit", aldus Ashdown.

Van een vredesmacht die strijdende partijen uit elkaar moest houden, komt de NAVO op de Balkan terecht in de rol van agent. Oude plannen om de NAVO-troepen te vervangen door een internationale politiemacht zijn mislukt, omdat de lidstaten er onvoldoende aan konden bijdragen. Ook daarom zal de NAVO moeten blijven, bijgestaan door een beperkte internationale politiemacht in Bosnië en Kosovo, die vooral doende is met het opleiden van een nieuw politiekorps, multi-etnisch van samenstelling.

zoek naar gerelateerde artikelen

za 18 mei 2002