DEN HAAG - Koningin Beatrix laat geen gras groeien over het opstarten van de kabinetsformatie. Gisteravond werd prof. Piet Hein Donner tot informateur benoemd. De CDA'er, lid van de Raad van State, zal direct aan de slag gaan en met alle fractievoorzitters uit de Tweede Kamer bekijken welke partijen een nieuw kabinet kunnen gaan vormen.

De benoeming volgde op een lange serie gesprekken van de Koningin met de politieke aanvoerders uit de Kamer. Vrijwel allen adviseerden het staatshoofd om een informateur van CDA-huize te benoemen, nadat de christen-democraten woensdag een geweldige verkiezingsoverwinning hadden behaald.

Voor de meeste partijen uit de Kamer ligt het voor de hand dat Donner gaat proberen CDA, VVD en de Lijst Pim Fortuyn bij elkaar te brengen. CDA-leider Balkenende wil dat de informateur echter eerst bij alle partijen gaat bekijken wat de mogelijkheden zijn. Pas daarna moet hij van Balkenende met de partijen gaan praten die een coalitie kunnen vormen. "We moeten niet kijken naar slechts één coalitie", vindt de CDA-voorman.

De kersverse VVD-leider Zalm waarschuwde dat het helemaal niet zo logisch is dat zijn partij na de zware nederlaag in een nieuwe regering gaat zitten. Hij noemde zelfs een coalitie van drie winnende partijen CDA, LPF en SP met samen 76 zetels als mogelijkheid.

"Als VVD hebben wij geen recht of plicht tot regeringsdeelname", zei Zalm. "Het is bij ons een diep doorleefd gevoel dat regeringsdeelname niet voor de hand ligt. Wij zijn afgestraft door de kiezer. Het CDA vond het financieel beleid van Paars slecht en de ministers slecht, ik zou niet weten waarom het CDA met ons in een kabinet zou willen stappen."

SP-leider Marijnissen vond het voorstel van Zalm wel grappig, maar niet serieus te nemen. Marijnissen was de enige politiek leider die uit de school klapte over het gesprek met de Koningin. "De Koningin is verontrust over het politieke klimaat dat is ontstaan, niet zozeer door de LPF als zodanig maar wel door het zeer fundamentele wantrouwen bij zeer veel mensen tegen de politiek", zei hij.

LPF-fractieleider Herben, die door een misverstand als enige niet verscheen op de gebruikelijke persconferentie, vindt dat het CDA een 'ereschuld' moet inlossen tegenover het Nederlandse volk. "Het CDA heeft meegelift met het succes van Pim Fortuyn", aldus de opvolger van de vermoorde Rotterdamse hoogleraar.

De verliezers PvdA, GroenLinks en D66 zien zichzelf als oppositiepartij verder gaan. De nieuwe PvdA-leider Jeltje van Nieuwenhoven vindt dat de uitslag duidelijk laat zien dat het CDA het voortouw moet nemen. Zij keerde zich tegen de roep bij sommige PvdA'ers dat er meer van de 'oude garde' in de fractie het voorbeeld van de vertrekkend Jan Pronk moeten volgen: "Ik zou er op tegen zijn dat er meer mensen met ervaring zouden opstappen."

Van Nieuwenhoven verwacht niet dat bij de LPF binnen afzienbare tijd een chaos zal uitbreken. "Bij de LPF zijn genoeg mensen die het in zich hebben om snel te leren. Politiek is uiteindelijk gewoon mensenwerk", zei zij.

De christelijke partijen ChristenUnie en SGP en ook Leefbaar Nederland waarschuwden gisteren echter nadrukkelijk voor instabiliteit bij de volgelingen van de vermoorde Pim Fortuyn, al vinden zij dat een coalitie van CDA, VVD en LPF toch voor de hand ligt.

zoek naar gerelateerde artikelen

vr 17 mei 2002