LEIDEN - Biotechnologiebedrijf Crucell gaat samen met het Amerikaanse medische onderzoeksinstituut National Institutes of Health (NIH) een vaccin ontwikkelen tegen het dodelijke Ebola-virus. Dat maken beide partijen vandaag bekend. De NIH zal alle onderzoekskosten op zich nemen en Crucell krijgt de exclusieve wereldwijde commercialiseringrechten.

Jaap Goudsmit ...potentiële miljoenenmarkt... (Foto: HENK BOUWMAN)

"Er is een potentiële miljoenen- en misschien zelfs wel miljardenmarkt voor het vaccin", aldus Crucell-topman en hoogleraar virologie Jaap Goudsmit. Wel wijst hij er nadrukkelijk op dat er nog een heel traject moet worden afgelegd voordat het vaccin op de markt kan worden gebracht. "Dat gaat nog minstens vijf jaar duren."

Op zichzelf is Ebola een niet veel voorkomend virus. De ziekte wordt alleen in Afrika aangetroffen en kostte de afgelopen jaren een paar honderd mensen het leven. Een vaccin zou tot voor kort eigenlijk alleen interessant zijn voor een handvol reizigers, of militairen die voor vredesoperaties naar Afrika werden gestuurd. En dat is bepaald geen miljoenenmarkt. Maar de aanslagen van 11 september op de Verenigde Staten hebben alles veranderd.

De angst voor biologische oorlogsvoering of bioterrorisme is toegeslagen. "Het gaat niet langer alleen om de gevaren van een natuurlijke verspreiding van een virus, maar om de gevaren van opzettelijke verspreiding." Het Amerikaanse Center of Disease Control zette het zeer besmettelijke en dodelijke Ebola dan ook hoog op de gevarenlijst, evenals het pokkenvirus. "De markt voor het Ebola-vaccin is enigszins te vergelijken met het pokkenvaccin", aldus Goudsmit. Het pokkenvirus werd in de jaren tachtig uitgeroeid en wordt alleen nog maar bewaard in een aantal laboratoria. Maar het vaccin wordt nu weer op grote schaal geproduceerd. De Amerikaanse overheid sloot een twintigjarig contract met het concern Acambis voor de productie van zo'n 40 miljoen vaccins, ter waarde van $343 miljoen. Nu wordt in Washington zelfs overwogen de totale bevolking tegen de ziekte in te enten. "Zo ontstaat er plotseling een bulkmarkt voor zeldzame, maar levensbedreigende ziektes."

Amerikaanse onderzoeksinstituten waren al een tijdje bezig een Ebola-vaccin te ontwikkelen, maar '11 september' heeft de zaak in een stroomversnelling gebracht.

De NIH benaderde Crucell een half jaar geleden. De Amerikanen waren er inmiddels in geslaagd een experimenteel vaccin te ontwikkelen, dat in staat was koorts te voorkomen bij apen. Crucell had de beste techniek om het vaccin verder te ontwikkelen, zo concludeerde de NIH. Crucell heeft namelijk een menselijke cel, Per.C6 genaamd, ontwikkeld die in staat is zich eindeloos te delen. De cel kan zodanig worden 'geprogrammeerd' dat het bepaalde stoffen gaat produceren, bijvoorbeeld antistoffen tegen een ziekte. "Het voordeel van ons celsysteem is ook dat het eenvoudig grootschalige productie van veilige en krachtige vaccins mogelijk maakt", aldus Goudsmit. En het zogeheten opkweken van een vaccin is meestal de grootste bottleneck.

Behalve een vaccin tegen Ebola wil de NIH in samenwerking met Crucell ook nog vaccins ontwikkelen tegen twee soortgelijke virussen, Marburg en Lassa. Goudsmit: "Bijkomend voordeel is dat onze technologie hierdoor internationaal in de kijker loopt. Ik voorzie dat we in de toekomst meer van dit soort samenwerkingsverbanden gaan sluiten." Hij richt zijn vizier daarbij vooral op de Amerikaanse markt. "Dat is niet alleen de grootste markt, maar ook de meest vooruitstrevende en slagvaardige."

Crucell is in 1993 opgericht en ontwikkelt sindsdien antistoffen tegen kanker en vaccins tegen onder meer griep en licentieert producten aan farmaceutische bedrijven.

zoek naar gerelateerde artikelen

do 16 mei 2002