door Guido van de Kreeke REYKJAVIK - Na maanden van taaie onderhandelingen worden vandaag op IJsland de voorwaarden vastgelegd waarop Rusland voortaan voor een reeks van zaken op voet van gelijkheid bij de NAVO aan tafel zal schuiven.

Aan de vooravond van het halfjaarlijkse ministersoverleg, waaraan ook de Russische minister van Buitenlandse Zaken Ivanov deelneemt, zetten gisteravond specialisten in Reykjavik de laatste puntjes op de i voor de zo nauwkeurig mogelijk omschreven manier van samenwerking 'met z'n twintigen' in de nieuw te vormen NAVO-Rusland-Raad.

De weg naar een nieuwe vorm van overleg, ter vervanging van de sinds 1997 bestaande, onbevredigende constructie, werd vrijgemaakt door het drama van 11 september, waarin zowel Rusland als de NAVO aanleiding zagen om zaken als terrorisme en wapens voor massavernietiging als een gezamenlijk gevaar te zien. Maar ook zaken als gezamenlijke militaire oefeningen en uitwisseling van ideeën over defensie-hervorming kunnen aan de orde komen.

Beide partijen behouden het recht, zaken voor zichzelf te houden, zoals de NAVO doet met het principe van collectieve verdediging - 'een aanval op één, is een aanval op allen'. Rusland krijgt geen vetorecht over NAVO-zaken.

Het treffen van vandaag gebeurt in dezelfde historische plaats waar Ronald Reagan en Michaïl Gorbatsjov in 1986 het eerste ijs van de Koude Oorlog braken. Die ontmoeting leidde een klein jaar later tot de ondertekening van het INF-verdrag tot vermindering van raketbewapening.

Moskou krijgt nu, door middel van een ambassadeur en diens staf bij het NAVO-hoofdkwartier, meer zicht en mogelijk politieke invloed op de ontwikkelingen in het westerse bondgenootschap. Omgekeerd kan de NAVO vanaf 27 mei in Moskou een militaire vertegenwoordiging openen van vijf officieren, onder wie een Nederlander. Zij zullen er met Russen permanent militair-technisch overleg hebben en er gezamenlijke operaties, zoals die nu op de Balkan plaatsvinden, coördineren en ondersteunen.

Voor Washington is de jongste toenadering van belang om Moskou milder te stemmen over haar beoogde forse uitbreiding van het bondgenootschap 'van de Baltische tot aan de Zwarte Zee'. De Russen waren daar altijd faliekant tegen.

Want in Reykjavik wordt door de NAVO ook bekeken of de negen aspirant-leden het verdienen om op de grote NAVO-top van presidenten en regeringsleiders, die in november in Praag wordt gehouden, inderdaad voor het lidmaatschap zullen worden uitgenodigd.

In het streven naar uitbreiding van 'de zone van veiligheid en democratie in Europa' worden de drie Baltische staten Estland, Letland en Litouwen, met daarnaast Bulgarije en Roemenië, alsmede Slowakije en Slovenië als serieuze kandidaten behandeld. Voor deze landen zal dan nog tenminste een periode van twee jaar in acht worden genomen waarin zij hun doorgaande hervormingen moeten bewijzen, alvorens hun daadwerkelijke lidmaatschap van kracht kan worden. Macedonië en Albanië zouden in Praag als kandidaten nog geen schijn van kans maken.

Critici vrezen dat Rusland via het groeiend aantal NAVO-leden invloed zal kunnen krijgen op het op eenstemmige besluitvorming gerichte bondgenootschap.

Een NAVO-specialist stelt dan ook vast: "Het is niet verwonderlijk dat de politieke lijnen voor samenwerking met Rusland nu zijn vastgelegd, terwijl men er absoluut nog niet is uitgekomen welke plaats de Russen zouden moeten krijgen in de talloze werkgroepen die de NAVO ter voorbereiding van ieder overleg telt."

zoek naar gerelateerde artikelen

di 14 mei 2002