AMSTERDAM - De moord op Pim Fortuyn door de radicale activist Volkert van der G. (32) heeft de discussie doen oplaaien of de overheid de vele obscure milieuclubjes die ons land telt, niet veel te lang de hand boven het hoofd heeft gehouden. De tijd van ludieke acties als het oplaten van ballonnen en tijdelijke bezettingen ligt allang achter ons.
Uit onderzoek van de Binnenlandse Veiligheids Dienst (BVD) blijkt dat de actievoerders steeds verder gaan om hun idealen te verwezenlijken. Het toepassen van geweld is hierbij eerder regel dan uitzondering. De milieuactivist als nieuwe staatsvijand?
De Binnenlandse Veiligheids Dienst (BVD) houdt dieren- en milieuactivisten al geruime tijd in de gaten. In het laatste jaarverslag maakt de dienst echter een opvallende scheiding tussen beide groepen actievoerders. Zo voeren milieuactivisten, veelal opererend onder de geuzennaam Groen Front, acties uit die volgens de dienst zijn aan te duiden als verstoring van de openbare orde. Doelwitten zijn grote infrastructurele objecten zoals de Betuwelijn en Ruigoord.
De BVD constateert echter dat de dreiging die uitgaat van dierenactivisten, onder wie Volkert van der G., vele malen ernstiger is. Opvallend is volgens de BVD het aantal gewelddadige acties van deze activisten tegen bezittingen van personen die zij schuldig achten aan dierenmishandeling.
"We hebben te maken met een nieuwe vorm van terrorisme, ecoterrorisme genaamd", meldde de Belgische Rijkswacht onlangs in haar maandelijkse uitgave Revue. "Het ecoterrorisme is afkomstig uit de Angelsaksische landen, zoals de Verenigde Staten, Canada en Groot-Brittannië, die reeds in de jaren tachtig door een groot aantal incidenten zijn opgeschrikt. Sinds halverwege de jaren negentig heeft het ecoterrorisme ook in Nederland en België zijn intrede gedaan."
Sinds 1996 hebben militante dierenactivisten in België en Nederland zo'n tweehonderd aanslagen opgeeïst. "De acties worden ook steeds professioneler. Aanvankelijk bleef het bij bekladdingen van een McDonald's, maar intussen hebben zij hun kennis bijgeschaafd en weten zij hoe te werk te gaan om een heel restaurant in vlammen te doen opgaan", stelt de Rijkswacht, die zich met name zorgen zegt te maken over het fanatisme dat de actievoerders aan de dag leggen.
Om meer grip te krijgen op de ecoterroristen hebben de justitieapparaten van België en Nederland onlangs besloten om intensiever met elkaar samen te gaan werken. Hiertoe is besloten omdat er steeds meer aanwijzingen bestaan dat de daders van de aanslagen in België uit Nederland komen. Tot op heden heeft de vernieuwde aanpak echter nog niet tot noemenswaardige resultaten geleid. Grootste probleem is volgens de speurders dat groeperingen werken met autonome cellen die welhaast ongrijpbaar zijn en niet of nauwelijks sporen achterlaten.
De ecoterroristen vinden dat bestaande milieuorganisaties als Milieudefensie en de Dierenbescherming hun oren te veel naar de politiek laten hangen. In hun ogen zijn het grote lobbyclubs geworden die het achter de schermen op een akkoordje proberen te gooien, terwijl de jonge activisten juist snakken naar acties die de media halen. Geen woorden maar daden, luidt het devies.
Ons land telt inmiddels enkele tientallen uiterst radicale splintergroeperingen die met harde acties proberen hun doel te bereiken. Er is geen sprake van één organisatie, maar van kleine groepjes die onafhankelijk en anoniem van elkaar opereren. Onduidelijk is in hoeverre zij met elkaar in contact staan. Wel hebben zij allemaal hetzelfde doel: het bevrijden van dieren en het toebrengen van een zo groot mogelijke economische schade aan degenen die volgens hen profiteren van dierenleed.
Opvallend is dat bij de acties steeds vaker geweld wordt gebruikt. Hiervoor worden zelfs zomerkampen georganiseerd waar activisten worden getraind in tunnels graven, bommen fabriceren en zelfverdediging. Geheel verblind door hun idealen denken de dierenliefhebbers zelfs op begrip van de burger te kunnen rekenen wanneer zij mensen intimideren of zelfs het ziekenhuis in slaan. "Wie niet horen wil, moet maar voelen", aldus een anonieme activist, die zichzelf als een uiterst vredelievende man beschrijft. "Al zal ik eerder een mens doden dan een dier."
Radicale clubs als Animal Liberation Front (ALF) en het Dierenbevrijdingsfront (DBF) halen regelmatig het nieuws met aanslagen tegen de vleesindustrie en pelsdierfokkerijen. Ook de fastfoodketen McDonald's moet het ontgelden. Niet zonder trots worden de successen op de website vermeld, terwijl justitie achter de feiten aanloopt. Pogingen van de BVD om informanten onder de actievoerders te werven, zijn tot op heden allemaal mislukt.
ALF laat dan ook niets aan het toeval over. Op de website van de organisatie staat een uitgebreid handboek waarin in vijf stappen wordt beschreven hoe je als een voorbeeldig ALF-lid te gedragen. Zo werkt de organisatie met cellen, die bestaan uit maximaal vijf personen. De actievoerders wordt tevens ingeprent om in principe iedereen te wantrouwen, waardoor de kans op infiltratie uitermate lastig wordt.
Ook zijn alcohol en drugs uit den boze. Veganisme, waarbij naast vis en vlees zelfs eieren en honing worden gemeden, wordt aangemoedigd. "Aan de ene kant omdat dit je morele verantwoordelijkheid is, anderzijds heeft het een positieve invloed op je conditie. Dat laatste is bedoeld om een politieman tijdens een achtervolging voor te blijven." Het is dan ook niet verwonderlijk dat vegetariërs en veganisten de overhand hebben in de schimmige wereld van dierenactivisten.
In het vijf hoofdstukken tellende boekwerk van ALF wordt de actievoerders in opleiding geleerd te schieten, in te breken, brandbommen te fabriceren en dieren te bevrijden. Ook worden allerhande tips gegeven om uit handen te blijven van de politie. "Hoe groter de actie, hoe groter de kans dat je gepakt wordt. Zorg dus dat je zeker weet dat als je een aanval doet, je ook hard aanvalt."
Toeval of niet, maar de liquidatie van Fortuyn door Volkert van der G. lijkt er een te zijn volgens het boekje. Het bewuste boekje welteverstaan. Zo blijkt de verdachte de moordaanslag tot in de puntjes te hebben voorbereid. Iets wat volgens het ALF-handboek absoluut vereist is om een succesvolle actie uit te voeren. Zo zijn er achter in de auto van Van der G. plattegronden gevonden van het huis van Fortuyn en is hij op de dag van de moord al eerder in de nabijheid van de politicus gesignaleerd. "Probeer zo dicht mogelijk bij je doel te komen. Zo dichtbij als je ook zult zijn op het moment van de daadwerkelijke actie, zodat je kunt zien welke veiligheidsmaatregelen er zijn getroffen."
Ook worden tips gegeven voor acties uitgevoerd door meerdere personen. Diverse getuigen hebben verklaard Volkert op de dag van de aanslag in gezelschap te hebben gezien van twee andere mannen. "Begin met je groep met kleinere acties om aan elkaar te wennen. Evalueer elke actie zodat je de volgende keer nog harder kunt toeslaan. Vergeet niet hoe belangrijk mensen zijn die op de uitkijk staan. Eén persoon moet worden aangewezen als leider van de groep. Dat betekent niet dat deze meer macht heeft, maar als er tijdens een actie dingen fout gaan, moet er iemand zijn die op dat moment onmiddellijk beslissingen kan nemen. Op dat moment is er geen tijd voor democratie..."
Het handboek van ALF stelt voorts dat je het beste donkere kleding kunt dragen op de dag van de aanslag. "Ook een baseballpet is een goed idee om je gezicht te bedekken", aldus de schrijver van deze terroristenhandleiding. Van der G. droeg op het moment van de aanslag een spijkerbroek en een zwarte jas en had een baseballpet op zijn hoofd.
De voorbereiding en uitvoering mag dan volgens het boekje zijn gegaan, zijn vluchtpoging verliep rampzalig. Vijf minuten na de lafhartige moord kon Van der G. al worden gearresteerd. Vijf dagen na zijn aanhouding heeft hij echter nog altijd geen verklaring afgelegd. Ook hier valt weer een opvallende gelijkenis waar te nemen met de handleiding van ALF: "Mocht je onverhoopt toch in handen vallen van justitie, zwijg dan als het graf..."
De grootste vraag blijft echter wat het exacte motief is geweest van Volkert van der G. Duidelijk is dat hij geobsedeerd is door het milieu en dierenleed. Geboren in Middelburg sluit hij zich al snel aan bij de WNF-Rangers. Op zijn vijftiende gaat Van der G. aan het werk in een vogelasiel in zijn geboortestad. Hij wordt echter al snel aan de kant geschoven omdat er niet met hem valt te werken. "Hij had zijn eigen ideeën en weigerde zich neer te leggen bij andere opvattingen", herinnert toenmalig uitbater B. Baukema zich. "Hij was de jongste in de groep, maar ging toen al overal tegenin."
Als voorbeeld noemt Baukema het probleem van de muizen die het vogelvoer in de opvang opaten. "Hij verzette zich toen hevig tegen het plan om muizenvallen te zetten. Volgens hem moesten we emmers ingraven om muizen te vangen en de diertjes dan buiten uitzetten. Ik heb hem toen verteld dat hij niet meer hoefde te komen."
Volkert vertrekt naar Wageningen waar hij zich bij de universiteit van die stad inschrijft voor de studie Milieukunde. Hij besluit van de ene op de andere dag veganist te worden en gaat wonen op Droevendaal, een alternatieve woongemeenschap die door de plaatselijke bevolking steevast wordt omschreven als 'geitenwollensokkencomplex'. Aangewakkerd door zijn omgeving wordt Volkert steeds actiever op milieugebied. Zo wordt hij lid van de anti-vivisectiebond, is hij betrokken bij het InterUniversitair Overleg Diergebruik en richt hij de Wageningse afdeling van Stichting Lekker Dier op.
In 1992 is hij medeoprichter van de Vereniging Milieu-offensief (VMO), een organisatie die door het aanvechten van vergunningen de intensieve veehouderij van uitbreiding probeert te weerhouden. Sinds de oprichting van VMO heeft de club 2200 procedures gevoerd, waardoor er volgens eigen zeggen jaarlijks circa 650.000 kilogram ammoniak minder wordt uitgestoten. Het succes smaakt voor de uiterst gedreven Van der G. naar meer.
Zo worden ook uitbreidingsvergunningen van pelsfokkerijen in het hele land steeds vaker met succes door VMO aangevochten. VMO werkt hierin samen met de Stichting Bont voor Dieren. In het jaarverslag over 2000 maakt VMO er melding van de druk op deze sector verder te zullen gaan verhogen. "Details hierover volgen nog", zo belooft VMO-voorzitter Sjoerd van de Wouw. Van der G. belooft in datzelfde jaar dat het tijd is geworden voor hardere acties. Net als zijn voorzitter hult hij zich echter in nevelen over de aard van de acties. De Nederlandse vereniging van Fokkers van Edelpelsdieren (NFE) denkt echter wel te weten wat de moordenaar van Fortuyn bedoelde. Regelmatig stonden zij in juridische procedures tegenover Van der G. en zijn vereniging. "Wij vermoeden dat de lieden die bij de juridische procedures tegen ons waren betrokken, ook achter de nachtelijke sabotageacties zaten", aldus zegsman W. Verhagen, die heeft becijferd dat de bevrijdingsacties en de brandstichtingen de branche inmiddels vele tientallen miljoenen euro's hebben gekost.
![[terug]](/krant/logos/terug.omlaag.gif){kind=small}