GRONINGEN - Het is even wennen. Het nuchtere Groningen als gastheer van het wielerevenement met het warmste applaus. Een opmerkelijke relatie tussen een stad in het hoge noorden en een temperamentvol, mediterraan fenomeen, 'dat zijn kracht ontleent aan de traditie die rotsvast overeind blijft in de stroomversnelling van de moderne tijd'. Zo staat het geschreven op de fototentoonstelling in de bibliotheek van Groningen. Maar er is meer. 'De Giro d'Italia dankt zijn reputatie ook aan het doorkruisen van het mooie Italië waar kunst en landschap samen met architectonische en natuurlijke schoonheden één geheel vormen'. Een waarheid als een koe, waarop voor één keer een uitzondering wordt gemaakt.

Michael Boogerd

Van deze dichterlijke poëzie is in de etappes alleen de traditie terug te vinden. De vlakke etappes ontaarden vaak in massasprints, op leven en dood. Daarna komen de bergen, het begin van het volgende drama.

Zoals in 1956. Als het begon te sneeuwen kreeg Charly Gaul vleugels. Op de Passo di Rolle vroor het een paar graden onder nul. In de regen en de sneeuw vielen de coureurs als vlokken van hun fiets. Pipi Gaul leek de vrieskou niet te voelen. Totdat hij bij de finish op de Monte Bondone arriveerde. Zijn handen waren vastgevroren aan zijn stuur zodat hij zijn triomf op de elementen niet kon vieren. Als een spook was zijn gezicht wit en emotieloos. Militairen hielden hem tegen omdat hij niet meer kon remmen en tilden hem van zijn fiets. Met zijn lippen verstijfd van de kou kon de Luxemburger geen koffie drinken. Hij werd als een mummie in dikke dekens gewikkeld en in een auto gelegd waar hij langzaam ontdooide.

Toen de balans werd opgemaakt, waren tachtig coureurs verdwenen in het Siberië van de Dolomieten. In dit niemandsland rond Bracco werd het leger ingezet om de vermisten op te sporen. Achter open haarden of in verlaten berghutten werden zij teruggevonden. Verkild, versteend, verslagen.

De reuzen van de weg werden zij genoemd toen de Gazzetta dello Sport, dat het idee had gepikt van de Corriere della Sera, de eerste Giro d'Italia in 1909 aankondigde met: 'Renners en deelnemers uit alle landen. Laat U leiden door de zuivere liefde voor de sport en niet door geldgewin. In deze liefde, in deze eerlijke en gezonde passie, zullen jullie de kracht vinden om te triomferen.'

Topfavoriet Giovanni Gerbi kwam al na 1500 meter ten val. Was hij omver gelopen? Of tegen een vangrail gereden? Pas na drie uur kon Gerbi weer op zijn fiets worden gehesen en begon hij aan een kansloze achtervolging. Door het drama werd de oplage van de Gazzetta vervijfvoudigd tot 100.000 kranten, allemaal in het roze omdat dat destijds goedkoper was. De beloning voor Gerbi bestond uit één onvergetelijk stukje lyriek: 'Wij buigen ons hoofd voor de wilskracht van deze man'.

In de daaropvolgende jaren werd de Giro door de verbeelding en de fantasie het monument dat het nog steeds is. Renners die door een dik pak sneeuw met de fiets aan de hand de afdaling van Sestrières moesten lopen, Costante Girardengo, die zeven van de tien etappes wint en het fluitconcert voor Alfredo Binda omdat hij in 1929 de Giro op zijn naam schrijft door slechts acht in plaats van negen ritten te winnen. Ook het verschil van 3.40 minuten met nummer twee, Piemontesi, had in de ogen van de tifosi veel groter moeten zijn. Opvallende anecdotes uit een oneindigde reeks.

Met dank aan de bergreuzen met welluidende namen als Stelvio, Passo Pordoi, Mortirolo, Bondone en Tre Cime di Lavaredo. Toen de Stelvio in 1953 in de Giro debuteerde, veroverde Coppi daar de roze trui. Op de Mortirolo duelleerden Bartali en Coppi, Anquetil, Merckx, Moser met Saronni. Op de Pordoi vond Erik Breukink in '89 zijn Waterloo. In de trui van Panasonic reed de jonge protégé van Peter Post in het roze. Op de laatste col kreeg hij een ram van de honger en begon zijn survivaltocht door de ijzige kou, de regen, de mist en de sneeuw. In die etappe naar Corvara Alta Badia sloeg Laurent Fignon genadeloos toe. Vele minuten later waggelde Breukink over de streep. Een ijsklont op een fiets. Bevroren ambities. Net als Charly Gaul werd hij in dekens gewikkeld en door pr-man Fred de Bruyne in de auto gelegd. Een onvergetelijk beeld van een sportman die over de grens van de waanzin is gereden. Zoals zovelen in de rijke historie van de Giro d'Italia.

Meer dan welke etappekoers dan ook werd de Italiaanse slijtageslag 'vervuild' door dopingschandalen. Nadat Francesco Moser in 1984 met behulp van de wetenschappers Conconi en Ferrari het werelduurrecord van Eddy Merckx verbeterde, kwam de Italiaanse wielersport in de ban van de bloeddoping, het niet op te sporen EPO. Jarenlang werd er met dit middel geëxperimenteerd totdat de UCI de gezondheidscontroles introduceerde en de Italianen genoegen moesten nemen met aanmerkelijk minder overwinningen.

Hetgeen niet van invloed was op de populariteit van de Ronde van Italië, omdat doping het probleem van de coureurs was en niet van de organisatie. Daar waar de Société du Tour de France werkt aan ideeën als bonificatiesprints en ploegenklassementen, sprak de legendarische organisator van de Giro, Vicenzo Torriani, altijd over een droom. Een droom vast verankerd in het dagelijks leven van de Italianen.

'Er gaat niets boven Groningen' zeggen ze in Groningen. 'Er gaat niets boven de Giro' zeggen ze in Italië.

En ver daarbuiten.

zoek naar gerelateerde artikelen

za 4 mei 2002