Subsidiëring van het vrachtvervoer is voorlopig toegestaan. (Foto: Dijkstra b.v.)

BRUSSEL - De vijftien lidstaten van de Europese Unie hebben gisteren unaniem de Europese Commissie opzij geschoven en besloten dat de verlaagde accijns op diesel voor het vrachtvervoer in Nederland, Frankrijk en Italië is toegestaan.

De Commissie wilde zo snel mogelijk een einde maken aan het speciale dieselregime, dat in het najaar van 2000 in het leven werd geroepen, als reactie op de sterk gestegen brandstofprijzen. Brussel stond de lagere accijns aanvankelijk bij wijze van uitzondering toe, maar Eurocommissaris Monti (Mededinging) en De Palacio (Transport) vinden inmiddels dat er sprake is van ongeoorloofde staatssteun die de concurrentie verstoort.

Nog voor de voltallige Commissie een besluit kon nemen, riepen Nederland, Frankrijk en Italië de hulp in van de andere EU-landen om Brussel te overstemmen. Ze deden daarbij een beroep op het zelden gebruikte artikel 88 in de Europese wetgeving, wat lidstaten de mogelijkheid geeft de Commissie opzij te schuiven als er sprake is van 'uitzonderlijke omstandigheden'. Het is de eerste keer dat het artikel werd toegepast buiten de landbouwsector.

Als laatste ging gisteren Oostenrijk door de knieën, na een ronde van handjeklap tussen de lidstaten. Normaal gesproken is het moeilijk om eensgezindheid te vinden als het gaat om staatssteun, maar deze keer zat er voor ieder land wel wat in het vat.

Voor de Britten lag de zaak te dicht bij de nationale zeggenschap over de belastingen om tegen te stemmen. Duitsland ging akkoord na toezeggingen dat Berlijn door mag gaan met het subsidiëren van zijn kolenindustrie. België zit in de rats over bepaalde belastingregels voor bedrijven waar Brussel een stokje voor wil steken en overweegt daar ook artikel 88 voor in te zetten. Oostenrijk zocht steun voor het verlengen van restricties op zwaar goederentransport.

Binnen de Commissie wordt deze ontwikkeling met lede ogen aangezien. De trend dat de EU-landen onder elkaar lastige zaken regelen en daarbij de Commissie buitenspel zetten, is immers al langer aan de gang. Zeker de grote lidstaten als Engeland, Frankrijk en Duitsland hebben daar een handje van.

Sommige waarnemers noemen de gang van zaken rond de dieselaccijns een bom onder de Europese wetgeving rond vrije concurrentie en staatssteun, het hart van de interne markt.

Brussel heeft hier het alleenrecht als onpartijdige scheidsrechter, zodat nationale belangen niet de overhand krijgen. Nu de lidstaten zich toch op dit terrein begeven, wordt gevreesd voor een desastreus precedent.

De woordvoerder van Monti zei gisteren de zaak "niet te willen dramatiseren". De Eurocommissaris roept de lidstaten op om artikel 88 niet te pas en te onpas uit de kast te gaan halen nu het deze keer is gelukt. "Maar het is meestal heel moeilijk om unanimiteit te bereiken, dus het zal echt geen gewoonte worden", hoopt de zegsman.

Nederland voelt zich in elk geval niet schuldig aan het ondermijnen van het Brusselse gezag. "Je kan een regeling niet eerst goedkeuren en dan weer ter discussie stellen", aldus een Nederlandse diplomaat. "Anders kunnen we niet meer op de Commissie vertrouwen. Bovendien loopt de regeling maar tot eind dit jaar."

zoek naar gerelateerde artikelen

za 4 mei 2002