PEKING - Terwijl de rest van de wereld alweer aan het werk is, zag het gisteren zwart van de dagjesmensen in Peking. Arbeiders in China krijgen niet een dag maar een hele week vakantie voor het vieren van de Dag van de Arbeid.
In de media waren de loftuitingen voor modelarbeiders opnieuw niet van de lucht, maar de realiteit is dat er weinig te vieren valt.
Miljoenen ontslagen werknemers van staatsondernemingen hebben geen uitkering of pensioen. Voor degenen die nog wel een baan hebben, zien de komende vier jaar er somber uit. Verwacht wordt dat het aantal werklozen zal verdrievoudigen tot 20 miljoen.
Uit bezorgdheid voor sociale onrust publiceerde de overheid vorige week een witboek over Arbeid en Sociale Voorzieningen. Daarin belooft zij meer banen te creëren en verzekert ze de uitbetaling van uitkeringen. Een van de manieren om dit te bewerkstelligen is het toelaten van kapitalisten tot de Communistische Partij, meent de bedenker van het beleid, president Jiang Zemin. Omdat privé-ondernemingen meer dan eenderde van de economie voor hun rekening nemen, moet hun rol in de maatschappij worden gereflecteerd in de partij, vindt Jiang.
Meer dan 50 jaar geleden vormden arbeiders en boeren de basis van de communistische macht. Voor hun steun werden ze destijds beloond met de 'ijzeren rijstkom', een levenslange garantie van werk en inkomen. Maar sinds de introductie van de markteconomie in de jaren tachtig gaat het niet goed met de armste klasse en is de ijzeren rijstkom een illusie gebleken. Staatsbedrijven moeten arbeiders ontslaan om uit de rode cijfers te blijven. Met de toetreding tot de Wereld Handelsorganisatie (WTO) en de daardoor toenemende concurrentie van buitenlandse bedrijven worden veel meer ontslagen verwacht.
Jiang hoopt dat de privé-sector een groot deel van de werkloosheid absorbeert. Dat is hoognodig zeggen deskundigen want de werkloosheidscijfers liggen een stuk hoger dan de overheid aangeeft. Het officiële cijfer is exclusief arbeiders die een minimale uitkering krijgen en ondanks hun ontslag nog op de loonlijst staan. Sommigen schatten het werkelijke aantal werklozen tussen 45 en 60 miljoen.
Het beleid van president Jiang wacht nog op goedkeuring, maar de eerste stappen tot acceptatie zijn al gezet. Voor het eerst werden ondernemers een aantal dagen geleden beloond met de symbolische titel 'modelarbeider'. Een eer die voorheen slechts was weggelegd voor arbeiders in staatsbedrijven en collectieve boerderijen.
Toch is niet iedereen even blij met deze bekroning van kapitalisten. De Partij laat daarmee de traditionele basis van de arbeiders en boeren nog verder in de steek, zegt de oudere garde, de extreem linkse vleugel binnen de partij. Critici wijzen erop dat de desillusie onder ontslagen arbeiders en gepensioneerden is gegroeid. In de afgelopen maanden zijn duizenden mensen de straat op gegaan uit protest tegen niet betaalde uitkeringen en voor hogere uitkeringen.
![[terug]](/krant/logos/terug.omlaag.gif){kind=small}