DEN HAAG - De crisis in het CDA heeft na het vertrek van Jaap de Hoop Scheffer als kandidaat-lijsttrekker een dramatisch dieptepunt bereikt. Ex-voorzitter Marnix van Rij, die de coup in het CDA leidde maar daardoor zelf ook beschadigd is, stelde zich gisterenavond als eerste officieel kandidaat voor het vacante lijsttrekkerschap.

De donderdag opgestapte voorzitter stelt echter als voorwaarde dat ten minste nog twee andere CDA'ers zich kandidaat stellen. De CDA-leden zouden vervolgens via een schriftelijke stemming hun voorkeur kunnen aangeven, hetgeen volgens Van Rij goed past binnen het reeds ingezette proces van partijvernieuwing.

Voor het lijsttrekkerschap groeit daarnaast de steun voor de huidige vice-fractievoorzitter Jan-Peter Balkenende. De provincies Limburg, Friesland en Zeeland spraken gisteravond openlijke steun uit voor de 45-jarige Balkenende. Ook de Brabantse gedeputeerde Pieter van Geel is in beeld voor de functie.

De totaal in verwarring zijnde partijtop komt vanavond in Utrecht opnieuw in crisisberaad bijeen om de knoop door te hakken, waarbij zeker na de stap van Van Rij een meervoudige voordracht voor het lijsttrekkerschap een zeer reële optie lijkt.

De Hoop Scheffer ruimde afgelopen zaterdagavond het veld na een dramatisch verlopen marathonvergadering op het CDA-partijbureau in Den Haag. De CDA-voorman trok zelf de verstrekkende conclusie dat er onvoldoende vertrouwen in hem bestond bij de partijbaronnen.

Ondanks het compromis dat De Hoop Scheffer lijsttrekker kon blijven en Van Rij op de derde plaats zou komen, kon de aangeslagen CDA-voorman niet leven met de kritiek van de kamerkringvoorzitters. De partij kan dit mij niet aandoen en ik kan dit de partij niet aandoen", reageerde De Hoop Scheffer emotioneel.

Na afloop van de marathonvergadering gaf Van Rij geen uitsluitsel over zijn toekomst. Jaap en ik ergens in de top-5, daar had ik op gehoopt", reageerde Van Rij die 24 uur bedenktijd vroeg om zich te bezinnen over de ontstane situatie. Hij liet echter al doorschemeren dat het geen probleem hoeft te zijn dat de nieuwe CDA-leider niet vanuit de Tweede Kamer opereert. "Dat kan juist verfrissend zijn. Vooral als de nieuwe lijsttrekker een campagne voert die gericht is tegen de Haagse cultuur."

De CDA-fractie is diep geschokt. De Hoop Scheffer zal vandaag ten gunste van vice-fractievoorzitter Balkenende terugtreden als fractievoorzitter, maar blijft naar het zich laat aanzien wel lid van de fractie. Zijn vertrouweling Hans Hillen trekt zich naar verluidt terug als fractiesecretaris, maar zou ook fractielid blijven.

De partijtop zoekt naar een zwaargewicht om al dan niet tijdelijk het voorzitterschap op zich te nemen. Daarbij wordt gedacht aan burgemeester Deetman van Den Haag of ex-minister Bert de Vries.

Onder kamerkringvoorzitters is er groeiende steun voor een meervoudige voordracht van twee of meer kandidaten voor het lijsttrekkerschap aan het CDA-congres.

In CDA-fractiekringen en in de regio wordt Balkenende gezien als een aanvaardbare kandidaat. Hoewel hij geen grote stemmentrekker is, zou de huidige vice-fractievoorzitter volgens sommigen wel het CDA-imago van degelijk en betrouwbaar kunnen versterken.

"Balkenende is bijzonder integer en stabiel", stelt het CDA-Limburg. "Hij heeft inhoudelijk gezag binnen de partij en de fractie en is een van de stuwende krachten in het proces van vernieuwing van het CDA."

Bovendien is Balkenende in tegenstelling tot crisis-aanstichter Van Rij en nieuwkomer Van Geel 'zichtbaar' omdat hij in de Kamer zit en direct het debat aan kan gaan met de andere lijsttrekkers.

Vice-voorzitter Kerkhof-Mos stelde na afloop dat "de dramatisch verlopen CDA-top een ongelooflijke constructieve vergadering" achter de rug had.

De Noordhollandse regiovoorzitter Huibers zei de stap van De Hoop Scheffer te betreuren. We hebben tot uitdrukking willen brengen dat we Jaap en Marnix hard nodig hebben voor de partij. Daarom hebben we het kandidaat-lijsttrekkerschap van Jaap herbevestigd. Daarnaast vonden we het gewenst dat Marnix de top van de lijst kwam versterken vanwege zijn charisma en de vernieuwing van de partij.

zoek naar gerelateerde artikelen

ma 1 oktober 2001