VOLENDAM - Na dertien doden en bijna tweehonderd gewonden heeft de nieuwjaarsramp in Volendam nu ook zijn eerste politieke slachtoffers geëist. Burgemeester Frank IJsselmuiden en wethouder Willem Visscher stapten gisteren op en doken onder.

De burgemeester zei gisteren vanaf zijn schuiladres tegenover de Telegraaf: "Ik was het boegbeeld van de gemeente. Na zo'n ramp kan je niet blijven zitten. Dat heet democratie".

De bestuurders trokken hun conclusies aan de hand van een onderzoeksrapport waaruit blijkt dat de colleges van B en W van de afgelopen tien jaar niet hebben omgekeken naar de brandveiligheid van 200 tot 250 bedrijven en cafés in de gemeente.

In het rapport, uitgevoerd in opdracht van commissaris der Koningin in Noord-Holland Jos van Kemenade, concluderen de onderzoekers C. Versteden en Polak dat er tussen vanaf 1994 en 2000 liefst 215 inrichtingen illegaal in bedrijf waren.

Al die jaren was er geen personeel in dienst genomen om de gebruiksvergunningenwet uit te voeren. Er was zelfs geen gebruiksvergunningenbeleid, er werden geen vergunningen afgegeven en er waren geen brandveiligheidsvoorschriften voor het gebruik van de gebouwen.

"Degenen die in het college van B en W en in de gemeenteraad het ter hand nemen van de uitvoering hebben tegengehouden, hebben een zware verantwoordelijkheid op zich geladen door op deze wijze met de veiligheid van mensen om te springen", aldus het rapport.

Toen burgemeester IJsselmuiden in 1996 de hamer overnam van Wim Westendorp (inmiddels oud-voorzitter FC Volendam), leek de situatie zich te gaan verbeteren. Het werd echter een langdurige strijd tussen IJsselmuiden en zijn Volendam'80-milieuwethouder Cees 'de Bok' Schilder. De burgemeester pleitte voor brandpreventieambtenaren, Schilder vond dat niet nodig.

Schilder vertegenwoordigde Edam-Volendam in het regionaal overleg over de gebruiksvergunningen en zei daarin volgens het rapport op eigen houtje dat de gemeente zelf wel de controle zou verzorgen. "Het verlenen van gebruiksvergunningen wordt niet nodig geacht", aldus Schilder destijds.

In het rapport van Versteden en Polak, dat geen banden heeft met het nog te verschijnen rapport van de onderzoekscommissie Alders, wordt duidelijk dat IJsselmuiden sinds zijn aantreden in zijn eentje een vergeefse strijd heeft gevoerd om de brandweer te professionaliseren. Ondanks een lobby die volgens sommigen tegen het ondemocratische aan zat, kreeg hij volgens het rapport 'de politiek niet mee'. "In Volendam zagen we een burgemeester die streed voor deze zaken maar door krachten in de politiek werd gedwarsboomd", aldus Versteden en Polak, die ervoor pleiten de burgemeester meer bestuurlijke macht te geven.

Pas in 2000 werd de nieuwe brandpreventieambtenaar aangesteld. Zijn werk raakte volgens het rapport ondergesneeuwd doordat de aandacht binnen de gemeente zich richtte op de reorganisatie. De ambtenaar, Cees Bont, kwam in een chaos terecht. Hij meldde het college dat het minstens tien jaar zou duren voordat de 215 inrichtingen dusdanig waren aangepast dat ze in aanmerking kwamen voor een gebruiksvergunning.

Vooral met de eigenaar Jan Veerman van de Wir War Bar en 't Hemeltje had Bont grote moeite om hem ertoe te bewegen zijn zaak aan te passen. Veerman was volgens hem zelfs dusdanig hardleers, dat Bont hem in een brief van 29 mei 2000 probeerde te porren met de waarschuwing dat er een 'levensgevaarlijke situatie' kon ontstaan in zijn café. Hoewel getekend door de loco-burgemeester is die brief volgens de onderzoekers nooit onder ogen gekomen bij het college. "Bont had die term 'levensgevaarlijk' slechts gebruikt om er bij Veerman op aan te dringen er nu eens werk van te maken en niet omdat de situatie werkelijk levensgevaarlijk was", aldus Versteden.

Versteden en Polak vragen zich in het rapport ook af waarom het ministerie van Binnenlandse Zaken, dat wettelijk een inspectiefunctie heeft, niet in actie is gekomen. Daarnaast verbazen de onderzoekers zich erover dat Binnenlandse Zaken een 'te geringe' hoeveelheid geld beschikbaar heeft gesteld voor het Project Versterking Brandweer. "Daardoor is de brandpreventie in het gedrang gekomen."

Burgemeester IJsselmuiden en wethouder Visser zullen morgen aanwezig zijn in de gemeenteraadsvergadering in Edam.

wo 28 maart 2001