STOCKHOLM - Geheel tegen de verwachting in is Nederland er dit weekeinde toch in geslaagd de financiering van de pensioenen in Europa onderdeel te maken van het zogeheten Stabiliteitspact. Dat houdt in dat landen die onvoldoende maatregelen nemen om de dure gevolgen van de komende vergrijzingsgolf op te vangen, op de vingers kunnen worden getikt door hun collega's in de eurozone.

Nederland is bang dat de stabiliteit van de euro in gevaar komt als sommige eurolanden de pensioenkosten uit de hand laten lopen, waardoor vanaf 2010 fikse tekorten kunnen ontstaan. Nederland, Engeland en de Scandinavische landen hebben redelijk afdoende pensioenpotten maar vooral Italië, Frankrijk en Duitsland betalen alle pensioenen uit de lopende belastingontvangsten via een omslagstelsel dat op de lange termijn onhoudbaar is.

Wim Kok. (Foto: EPA)

Premier Kok en minister Zalm (Financiën) toonden zich zaterdag na afloop van de EU-top in Stockholm zeer tevreden met het feit dat de grote landen op het laatste moment toch door de bocht gingen. "Er gebeurt ook wel eens iets verstandigs op zo'n eurotop", glunderde Zalm. "De lidstaten realiseren zich dat de vergrijzing een belangrijk probleem is."

De afspraken in Stockholm dwingen de eurolanden voortaan ieder jaar aan te tonen dat ze hun pensioenvoorzieningen op orde hebben. De landen mogen zelf weten hoe ze dat voor elkaar krijgen, als de eurozone als geheel maar niet met onaangename financiële verrassingen wordt opgezadeld.

Regeringen kunnen bijvoorbeeld de pensioenleeftijd verhogen, anders indexeren of hun tekort versneld wegwerken. Maar als de eurolanden er met de pet naar gooien, zullen de overige landen van de Monetaire Unie hen tot de orde roepen. Juist daarom waren Duitsland, Frankrijk en Italië tot het laatste moment afhoudend.

Volgens een hoge Nederlandse diplomaat kan er echter nog een addertje onder het gras schuilen. Met name de zuidelijke landen, die weinig hebben geregeld voor hun toekomstige pensioenen en daar ook geen geld voor hebben, zouden aanspraak kunnen gaan maken op de Europese cohesie- en structuurfondsen om hun pensioenproblematiek op te lossen. Dit onder het motto: "Jullie willen toch zo graag dat wij onze zaakjes op orde hebben, betaal dan ook maar mee".

De zuidelijke landen dreigen de komende jaren veel minder geld uit de Europese steunpotten te krijgen omdat de EU-kandidaatlidstaten uit het oosten armer zijn en dus meer aanspraken op die fondsen hebben. Via het pensioengat, dat nu officieel tot Europees probleem is verklaard, hopen ze wellicht met een beroep op de Europese solidariteit alsnog geld binnen te slepen.

Een oplossing voor het pensioenprobleem is ook meer arbeidsdeelname. In Stockholm werd daarom afgesproken dat in 2005 gemiddeld 67 procent van de beroepsbevolking aan de slag moet en 57 procent van de vrouwen. Verder wil de EU dat in 2010 de helft van alle 55-plussers nog steeds een baan heeft en dus meebetaalt aan de pensioenen.

ma 26 maart 2001