STOCKHOLM - Voor het eerst hebben de Europese regeringsleiders moeten toegeven dat de groei in Europa wel degelijk negatief wordt beïnvloed door de neergang in de Verenigde Staten en Japan. Tijdens de EU-top in Stockholm waarschuwden gisteren vrijwel alle deelnemers voor teruglopende economische groei nu de vooruitzichten van de wereldeconomie verslechteren.

Tot nu toe hielden de EU-landen dapper vol dat de interne vraag in Europa voldoende zou zijn om een inzakkende export te compenseren. Maar met de bse- en mkz-crises erbij is dat nu niet meer vol te houden, erkende ook premier Wim Kok gisteren. Toch is volgens Kok de basis van de Europese economie nog steeds goed.

"Er is meer interne dynamiek dan er in jaren is geweest. De fundamenten zijn robuust. Weliswaar hebben de ontwikkelingen van buitenaf een zekere impact, maar juist daarom is het des te noodzakelijker dat de Europese Unie haar economische positie versterkt", zei hij gisteren in Stockholm.

Minister Gerrit Zalm (Financiën) voegde daaraan toe dat Europa nu minder tekorten en een veel lagere werkloosheid heeft. "We kunnen wel een stootje hebben."

Ondanks de aanwakkerende economische tegenwind bleek er in Stockholm echter weinig animo om de Europese economie te versterken door versnelde hervormingen, zoals dat vorig jaar tijdens de EU-top in Lissabon is afgesproken. Toen beloofden de regeringsleiders om van Europa binnen tien jaar de meest concurrerende en technologisch geavanceerde economie ter wereld te maken.

WIM KOK (Foto: EPA)

Elk voorjaar wordt de vooruitgang gemeten. Volgens Kok gaat het met de 'geest' van Lissabon wel goed, maar blijft er in de praktijk nog veel besluitvorming steken in de vakraden van de Europese ministers. "De vooruitgang daar is te weinig en te langzaam", aldus de premier.

Zo is er nog steeds geen Europees octrooi en blokkeert Frankrijk de volledige openstelling van de nationale gas- en elektriciteitsmarkten in 2005. Ook wil het niet vlotten met de liberalisering van de postdiensten en wordt de verwezenlijking van 'één Europees luchtruim' opgehouden door Spanje en Groot-Brittannië. In al deze dossiers werd gisteren geen enkele vooruitgang geboekt.

Nederland heeft zoals verwacht geen poot aan de grond gekregen met de poging om de euro-landen via het zogeheten Stabiliteitspact te verplichten geld opzij te zetten voor toekomstige pensioenen. Door zo'n maatregel zou de stabiliteit van de euro de komende decennia niet in gevaar hoeven te komen.

Kok viel een zeer lauwe reactie ten deel met dit pleidooi. Vrijwel geen enkele regeringsleider viel hem bij. Steun is er alleen voor het algemene beginsel dat de arbeidsparticipatie omhoog moet om het draagvlak voor de pensioenen te vergroten.

Vooral landen als Italië en Frankrijk, die met de grootste gaten kampen in hun oudedagvoorzieningen, voelen er niets voor zich te binden aan concrete financiële afspraken die hen dwingen tot extra begrotingsdiscipline.

Het enige succesje dat op de top van Stockholm werd geboekt, was een akkoord over de voorstellen van de Belgische oud-bankier baron Lamfalussy om in 2005 te komen tot één werkelijk geïntegreerde Europese kapitaalmarkt met dezelfde wetten en toezichtstructuur voor alle aanbieders van financiële dienstverlening in de hele unie.

Ondertussen wordt het steeds twijfelachtiger of Europa dit jaar nog een economische groei van tegen de 3% kan bereiken. Door de problemen in de VS, Japan en door de bse- en mkz-crisis in Europa zelf lijken groeicijfers van iets boven de 2% realistischer. Maar zelfs dan zou de Europese groei nog iets boven de Amerikaanse uit kunnen komen, zo verzekerde eurocommissaris Pedro Solbes gisteren.

Desondanks begint de politieke druk op de Europese Centrale Bank (ECB) toe te nemen om de rente te verlagen. Vooral Duitsland kampt met een flink inzakkende groei en kan een renteverlaging best gebruiken.

Gouverneur Jean-Claude Trichet van de Franse centrale bank hij maakt eveneens deel uit van de ECB-top zei gisteren dat de risico's wat betreft inflatie snel afnemen. Volgens hem begint de eurozone duidelijk de effecten te voelen van de economische verslechtering in de VS.

vr 23 maart 2001