DEN HAAG - Treinreizigers dienen met ingang van morgen rekening te houden met een enorme chaos op het spoor. Ondanks een door de Consumentenbond, ANWB en Rover aangespannen kort geding, lijkt de kans groot dat het treinverkeer in ons land de komende dagen plat gaat.

Radicale conducteurs en machinisten, vertegenwoordigd in tientallen anonieme personeelscollectieven, willen het werk massaal neerleggen als protest tegen het gewraakte rondje om de kerk. Zij eisen dat de NS-directie het nieuwe dienstrooster dat op 10 juni ingaat, van tafel haalt. Gebeurt dat niet, dan dreigen zij ook na woensdag met nieuwe acties.

Zo heeft de standplaats Arnhem aangekondigd vrijdag het werk te zullen neerleggen, volgende week maandag zijn hun collega's in Utrecht hetzelfde van plan. In de praktijk betekent dat straks in grote delen van ons land treinen niet zullen rijden en reizigers rekening moeten houden met lange vertragingen en uitvallende treinen.

Als ultieme poging langdurige stakingen te voorkomen, presenteert de commissie Blankert/Stekelenburg daarom vandaag een tussentijds advies om de radicale collectieven op andere gedachten te brengen. Deze hebben al laten weten hierin weinig vertrouwen te hebben.

De Consumentenbond, ANWB en reizigersvereniging Rover zijn het dreigen met acties van de collectieven zat. Vanmiddag dient in Zutphen een kort geding waarin bovengenoemde organisaties de rechtbank zullen vragen de treinstaking, die niet wordt gesteund door de bonden, te verbieden. Volgens de Consumentenbond weegt het belang van de stakers niet op tegen het maatschappelijk belang. Verder noemt de bond het onverkwikkelijk dat een intern conflict over de rug van de reizigers wordt uitgevochten, terwijl zich op dit moment nog een onafhankelijke commissie over het conflict buigt.

Volgens E. van Kouwen van de Consumentenbond was het lastig de collectieven voor de rechter te slepen, omdat zij vrijwel allemaal anoniem opereren. Daarom is gekozen voor zogenaamde anonieme dagvaardingen, waarbij de exacte namen van de stakers niet bekend hoeven te zijn. "Je kunt het vergelijken met krakers. Daarvan is vaak ook niet duidelijk wie zich precies in een pand bevinden."

Wanneer de rechter de staking verbiedt, is het overigens maar de vraag of de treinen morgen rijden. Diverse personeelscollectieven hebben al aangekondigd dat zij zich in dat geval massaal ziek zullen melden, waardoor alsnog het treinverkeer volledig wordt ontregeld.

"Schandalig, als personeelsleden zich ziekmelden omdat de rechter het staken verbiedt. De overheid pompt bakken met belastinggeld in het bedrijf om de dienstverlening voor treinreizigers te verbeteren en dan zal wat kwaadwillig personeel zand in de machine strooien. NS kan het geld wel beter besteden, dus als het zover komt moet NS de stakers voor de rechter slepen om het betaalde ziekengeld terug te vorderen", stelt CDA-Kamerlid G. Leers, die zich er mateloos aan ergert dat de collectieven het werk neerleggen ondanks de ingestelde commissie van wijzen. "Ieder bedrijf krijgt de vakbonden die het verdient, maar de personeelscollectieven bij de NS met hun extreme opstelling wens ik niemand toe."

De NS-directie laat desgevraagd weten, werknemers die zich ten onrechte ziekmelden, te zullen vervolgen wegens fraude. Verder zal de NS-top reizigers, die de dupe worden van stakingen, volledig schadeloos stellen. Normaal gesproken geldt tijdens wilde acties de nieuwe teruggaveregeling niet, maar de directie heeft besloten deze keer coulant om te gaan met claims.

Leers vindt dat de vergoedingsregeling bij wilde stakingen structureel van kracht moet worden. "Het kan niet zo zijn dat een gedupeerde reiziger afhankelijk is van de coulance van NS. Reizigers hebben niets te maken met die collectieven. Desnoods moet NS de uitbetaalde kosten maar op het stakende personeel verhalen."

di 20 maart 2001