DEN HAAG - VVD-leider Dijkstal wil desnoods bezuinigen op de in zijn ogen torenhoge uitgaven voor asielzoekers om zo de knelpunten in het onderwijs en de gezondheidszorg op te lossen. De liberale voorman verwijt coalitiepartner PvdA en het kabinet veel te weinig te doen aan het terugdringen van de nog altijd grote instroom van vluchtelingen in ons land.

"Het is niet verantwoord om nu nog eens een miljard extra uit te geven aan asielzoekers terwijl we het zo hard nodig hebben in het onderwijs bijvoorbeeld", aldus Dijkstal afgelopen weekeinde voor de microfoon van het Radio I-journaal.

"De maximale inspanning van het kabinet om die aantallen naar beneden te brengen is nu echt dringend noodzakelijk", aldus Dijkstal, die met zijn voorstel reageert op de uitspraken van premier Wim Kok, afgelopen zaterdag op een congres van zijn partij, de PvdA.

VVD-leider Hans Dijkstal. (Foto: Dijkstra b.v.)

Kok waarschuwde ervoor dat de begrotingsonderhandelingen van de komende weken de lakmoesproef worden voor de paarse coalitie van PvdA, VVD en D66. Kok stelt over deze beproeving dat in het laatste jaar van het kabinet de tekorten in het onderwijs, de zorg en bij de veiligheid op straat voor de lange duur moeten worden aangepakt.

De PvdA-voorman wil het geld niet over de balk gooien. "We moeten ons niet laten verleiden om toch vooral maar de grootst mogelijke bedragen te noemen zonder eerst kritisch te kijken naar de doelmatigheidsvraag", hield Kok het PvdA-congres voor.

De oplopende politieke spanning tussen PvdA en VVD over de zogeheten Zalm-norm, de strikte scheiding tussen uitgaven en inkomsten van de overheid, greep het PvdA-congres niet aan om nog eens flink olie op het vuur te gooien.

Een oproep om de norm vernoemd naar VVD-minister Zalm (Financiën) overboord te zetten bleef uit. Kok zei niets over waar het extra geld voor onderwijs, zorg en veiligheid van de burger vandaan moet komen.

Dijkstal is blij dat van het PvdA-congres de Zalm-norm niet op de helling moet. "Het zou natuurlijk ernstig zijn geweest als de partij tegen Melkert en Kok had gezegd, dat zij zich niet aan de afspraken met de coalitiepartners moesten houden", aldus de VVD-fractievoorzitter.

Koks' kroonprins, PvdA-fractievoorzitter Melkert viel in zijn toespraak uit naar zijn VVD-collega Dijkstal. "Voor hem bestaat het hele politieke leven uit ontspanning. In de liberale leunstoel wordt zoetjes verder gedut. Alleen voor de auto komt Dijkstal in beweging. Dan mag het regeerakkoord worden opengebroken, zelfs tot tweemaal toe", aldus Melkert, die veel bijval kreeg voor zijn speech.

Volgens Melkert moet er meer geld op tafel komen. Van het doorbreken van een solide financieel beleid is in zijn ogen geen sprake. "Aan het eind van deze kabinetsperiode komt meer dan ƒ50 miljard ten goede aan vermindering van de staatsschuld en opbouw van het aow-spaarfonds", stelde Melkert.

"Als we nu niet investeren in gepaste zorg, hoogwaardig onderwijs en vertrouwde veiligheid lopen we een sociale schade op waarvan we de financiële gevolgen zich tot in lengte van jaren voelen."

Inmiddels is ook PvdA-minister Vermeend (Sociale Zaken) nauw betrokken bij de zoektocht naar geld van minister Zalm. "Dat betekent dat ook wij investeren in de toekomst van het kabinet en niet afwachten waarmee Zalm straks komt", aldus een ingewijde van PvdA-huize.

Het PvdA-congres maakte het de politieke top het afgelopen zaterdag allesbehalve moeilijk. Met de keuze die dag ervoor van Ruud Koole als partijvoorzitter werd een harde klap uitgedeeld aan de partijtop. De officiële kandidate Kamerlid Sharon Dijksma werd pijnlijk aan de kant geschoven.

Talloze voorstellen voor vernieuwing van de partij werden moeiteloos overgenomen door het congres. Ex-kandidaten voor het voorzitterschap Bart Tromp en Bouwe Olij krijgen een plekje in het nieuwe politieke Forum van 100 personen, die minimaal drie keer per jaar bijeenkomen om zich te buigen over actuele politieke kwesties.

Bemoeienis met de Haagse financiële perikelen lag volgens het partijbestuur niet voor de hand. "Het congres maakt geen begrotingen", hield waarnemend-voorzitter Hamer de zaal voor.

Maar ook voorstellen om definitief af te zien van de privatisering van de luchthaven Schiphol kregen geen steun. In plaats daarvan worden uitgebreide voorwaarden, ook op milieuterrein, gesteld aan een eventuele verkoop. Minister Netelenbos is voorstander van de privatisering, terwijl de PvdA-Tweede Kamerfractie juist grote bedenkingen heeft.

Ook bemoeide de PvdA'ers zich niet met het tijdstip waarop Kok uitsluitsel geeft over zijn politieke toekomst. Of de premier opnieuw beschikbaar is voor lijsttrekkerschap van zijn partij zal mogelijk bij het volgende PvdA-congres medio december duidelijk worden. Afgelopen zaterdag hield hij daarover zijn mond.

Wel wil Kok af van alle ruzies in de PvdA-geledingen. "Dat gaat niemand in de koude kleren zitten. Maar daar zetten we nu wel een stevige punt achter", aldus Kok, die ex-voorzitter Van Hees maar ook de overige leden van het aftredende partijbestuur in de bloemetjes zette.