PARIJS/DEN HAAG - Minister Brinkhorst (Landbouw) heeft een algeheel vervoersverbod voor schapen, geiten, runderen en varkens afgekondigd na de eerste uitbraak van het gevreesde mond- en klauwzeervirus (mkz) op het Europese vasteland.

In het Franse departement Mayenne zijn gisteren 114 koeien vernietigd die de ziekte onder de leden hadden. De runderen stonden vlakbij een boerderij die schapen van een besmet Brits bedrijf had ingevoerd.

Een trieste aanblik bij een boerderij in het Franse departement Mayenne. (Foto: AP)

Drie uur nadat hij dit hoorde, kondigde Brinkhorst het vervoersverbod voor zogenoemde evenhoevige dieren af. Deze beesten zijn erg gevoelig voor het virus. Paarden en pluimvee vallen niet onder het verbod omdat ze de ziekte niet kunnen krijgen.

De dieren mogen sinds gisteren 13.00 uur niet meer worden vervoerd. Politie en de Algemene Inspectiedienst (AID) zullen strenge controles uitvoeren.

De Rijksdienst voor de keuring van Vee en Vlees (RVV) heeft gisteren op een slachterij in het Groningse Winschoten bloed afgenomen van een aantal varkens met ziekteverschijnselen die op mkz lijken. "De uitslag volgt binnen een of twee dagen", zegt RVV-woordvoerder W. Egels. "Maar als het mkz was geweest, hadden we het nu al bekendgemaakt."

Desondanks waren de werknemers van de slachterij in grote paniek en renden zij over het terrein. Volgens de RVV is er de afgelopen weken wel vaker sprake geweest van vals alarm: "De boeren en slachterijen zijn extra alert." De slachterij is van de buitenwereld afgesloten.

Minister Brinkhorst liet gisteren doorschemeren dat hij verregaande maatregelen achter de hand heeft mocht er mkz in Nederland uitbreken. "Dan zal sprake zijn van een oorlogssituatie."

Door het verbod stokt de aanvoer van vee naar de slachterijen. De brancheorganisatie voor de supermarkten, het CBL, verwacht slechts "tot en met dit weekeinde" voldoende varkensvlees in voorraad te hebben. Er is wel genoeg rundvlees omdat dat veelal uit het buitenland wordt gehaald.

"Pas op de plaats en niet bewegen. Een goede beslissing van de minister", reageert melkveehoudersvoorman Siem Jan Schenk van boerenorganisatie LTO-Nederland op het vervoersverbod. "We kunnen niet voorzichtig genoeg zijn."

In heel Europa is de paniek groot. Tot nu toe was het continent de dans ontsprongen sinds enkele weken geleden de eerste mkz-gevallen in het Verenigd Koninkrijk werden geconstateerd.

De Franse regering zei gisteren te verwachten nog meer mkz-gevallen te zullen ontdekken. Het Permanent Veterinair Comité in Brussel besloot gisteren in een spoedzitting tot een exportverbod voor alle vee uit Frankrijk. De Verenigde Staten, een belangrijke afzetmarkt, weren voorlopig alle vee en veeproducten uit Europa.

Brinkhorst kreeg gisteren steun van de voltallige Tweede Kamer, die in spoeddebat bijeen kwam. D66 zei te hopen dat het vervoersverbod niet te lang hoeft te duren, omdat er door overvolle stallen snel problemen zullen ontstaan.

Vooral de varkenshouderij dreigt in de problemen te raken. Biggen kunnen niet naar de slachterijen worden vervoerd, terwijl er wel steeds beesten worden geboren. "Als het vervoersverbod lang aanhoudt, moeten er straks misschien dieren worden afgemaakt", aldus LTO.

Brinkhorst kon gisteren echter nog niet aangeven hoe lang het verbod gehandhaafd zal blijven. Hij verwacht vanochtend meer duidelijkheid te hebben over de exacte vervoersstromen van Frans vee naar Nederland.

"Vanuit Frankrijk is er mkz-gevoelig vee door grote delen van Europa getransporteerd, en misschien ook wel naar Nederland", vreest varkensvoorman Chris van Gisbergen van LTO.

Nederlandse boeren hoeven voorlopig niet op een vergoeding van de overheid te rekenen voor de schade die zij door het verbod lijden. "De maatregelen die nu zijn genomen komen niet voor restitutie in aanmerking", aldus Brinkhorst. Hij voegde daar direct aan toe dat hij in het kabinet over de ontstane situatie gaat praten, waardoor wellicht alsnog over een schaderegeling ter sprake zal komen.