door Pieter van der Sloot - MOSKOU, donderdag

Het grimmige sprookje, waarin kroonprins Vladimir Poetin op een wit paard, omringd door Russische vaandels en helden van het Tsjetsjeense slagveld, kalm maar zeker afstapt op het Kremlin, kan weleens anders eindigen dan iedereen nu denkt.

Vladimir Poetin, interim-president van Rusland, zit gekleed in een judopak te wachten op een gevecht met een 'tegenstander'. Poetin heeft de zwarte band in de vechtsport behaald.

FOTO: SIPA PRESS

De 47-jarige ex-KGB'er en interim-president is nog steeds de absolute favoriet voor het presidentschap. Maar het tij in de bijna vier maanden oude Tsjetsjeense oorlog, die Poetin zijn plotselinge populariteit bracht, keert.

De Russische kranten worden met de dag kritischer. Er komen steeds meer verhalen die erop duiden, dat Moskou afstevent op eenzelfde militaire échec als tijdens de eerste Tsjetsjeense oorlog (van 1994 tot 1996) toen Russische tanks in de straten van Grozny werden weggeschoten, wat Moskou noopte tot een smadelijke aftocht.

De krant Izvestija noemde de Russische 'hoera'-berichten van het front vorige week al 'vals'. En terwijl de regeringsgezinde tv-kanalen RTR en ORT de schade voor Poetin proberen te beperken, toonde de commerciële zender NTV deze week voor het eerst beelden van dode Russische soldaten.

"Alle aanvallen zijn afgeslagen", zei de Russische minister van Defensie, Igor Sergejev, maandag voor ORT. "De situatie loopt uit de hand; de toestand is zeer ernstig", zei echter de verslaggever van NTV.

Uiteindelijk gaf het Kremlin voor het eerst 'substantiële' verliezen toe onder de eigen troepen. Niet de gebruikelijke een of twee soldaten, maar zeker 25 Russische jongens sneuvelden op één dag bij de gevechten rond de steden Sjali, Goedermes en Argoen, die het Russische leger al tijden onder controle dacht te hebben.

Waarschijnlijk ligt het werkelijke aantal slachtoffers veel hoger. Een jonge dienstplichtige vertelde eerder tegen westerse journalisten, dat er van zijn compagnie van 115 man, die sinds september een weg bij Grozny moesten bewaken, nog maar 58 in leven zijn.

"In onze buurt lag een andere compagnie", aldus de soldaat met de naam Pjotr. "Toen ze op 2 januari werden overgeplaatst, waren er van de 115 man nog maar 17 over."

De Russische kolonel-generaal Viktor Kazantsjev zegt dat hij tot dusver te 'zachtmoedig' is geweest, maar "vanaf nu kennen we geen genade meer." Alle Tsjetsjeense jongens en mannen tussen de 10 en 60 jaar zullen in de 'bevrijde' Tsjetsjeense gebieden nu worden gearresteerd "en grondig onderzocht."

De opmars van het Russische leger over het Tsjetsjeense laagland verliep dit najaar vlot en voorspoedig. De kersverse premier Poetin beloofde de 'moslimbandieten' desnoods 'tot op het toilet' te achtervolgen vanwege de aan hen toegeschreven bomaanslagen op Russische woonhuizen. Hij was niet van de tv weg te slaan. Eindelijk een man die van aanpakken wist.

Maar toen kwam het wespennest Grozny, dat het Russische leger nu al wekenlang met weinig succes probeert in te nemen. De oorlog heeft (opnieuw) de trekken gekregen van een guerrilla-strijd, een partizanen-oorlog, waarbij de goed gemotiveerde Tsjetsjeense strijders in de ruige, ijskoude Kaukasus in het voordeel zijn.

"Het is een déja vu voor iedereen", zegt de Amerikaanse Ruslandkundige Ariel Cohen. "Moskou is in het hetzelfde moeras gestapt." Volgens Aleksandr Iskandrian, hoofd van het centrum van Kaukasische Studies, is de oorlog nog maar net begonnen.

"De moslimrebellen zullen binnen een paar dagen wel zijn verdreven naar de bergen. Het enige wat de Russen nu kunnen doen is het ingenomen laagland verdedigen en de zuidelijke bergen verzegelen." Voor dat doel zijn er wel extra troepen nodig. Op dit moment heeft Rusland ruim 140.000 manschappen in het gebied, tweemaal zoveel als tijdens de 'eerste' Tsjetsjeense oorlog.

De krant Moscow Times, die vanaf het begin van de oorlog uiterst kritisch over de Tsjetsjeense tragedie bericht, trok deze week naar aanleiding van de Tsjetsjeense verrassingsaanval de parallel met het Tet-offensief in 1968. Toen werd het de Verenigde Staten pas goed duidelijk dat het de strijd in Vietnam tegen de Vietcong niet kon winnen. Maar dringt datzelfde nu door in Moskou?

De meeste waarnemers zijn het erover eens, dat Poetin onmogelijk kan bereiken wat hij zichzelf als zijn voornaamste doel heeft gesteld: de moslimrebellen uitschakelen en de hegemonie van Moskou in Tsjetsjenië herstellen. Er lijkt echter geen weg terug.

Kroonprins Poetin stapt verder op zijn witte paard, dat met de dag vuiler wordt en vermoeider. Niet wetend waar de mijnen liggen.