door Joost de Haas - MIAMI, donderdag

De strijd tegen de dictator van Cuba leek tot voor kort in het slop geraakt in deze door armoede en criminaliteit geteisterde wijk. Daar, op de Plaza de la Cubanidad prijken in steen de woorden van José Marti, leider van de Cubaanse opstand tegen Spanje: 'Las palmas son novias que esperan - de palmbomen zijn vriendinnen die zullen wachten'. Een ander monument bij Memorial Boulevard herinnert aan de ballingen die stierven bij de hopeloos mislukte invasie van de Varkensbaai in 1961.

Toch ontkennen de ballingenleiders dat zij de zesjarige als politieke speelbal gebruiken. "Castro is degene die hier een politieke zaak van heeft gemaakt door hooghartig te eisen dat Elian wordt teruggestuurd naar de hel die Cuba heet", zegt voorzitter José Basulto van de ballingenorganisatie 'Hermanos al Rescate' (Broeders voor de Redding).

Basulto was deze week in Little Havana prominent aanwezig bij het witte huisje van Elians oudoom Lazaro, die inmiddels door de rechter is benoemd tot tijdelijk voogd over het jongetje.

"Castro zal er ook alles aan doen om ons hier dwars te zitten. Hij is een gewiekst provocateur en ik ben ervan overtuigd dat zijn agenten in Miami verantwoordelijk waren voor het aanstichten van sommige ongeregeldheden bij de demonstraties van vorige week."

Basulto en andere lokale leiders, zoals 'Democracia'-voorman Ramon Sanchez, hadden opgeroepen tot burgerlijke ongehoorzaamheid tegen het besluit van de Amerikaanse immigratie- en naturalisatiedienst (INS) om Elian te herenigen met zijn vader Juan Miguel in het Cubaanse Cardenas.

De emoties lopen nog steeds hoog op. Eduardo Rodriguez (48) vindt dat Elian terug moet naar zijn vader. "Hij is de enige die hem echt lief heeft." Hij durft het niet hardop te zeggen, omdat 90 procent van de 800.000 Cubanen in Miami wil dat Elian in de VS blijft.

"Maar ik weet zeker, als hij hier uiteindelijk toch zou worden toegelaten dan is iedereen hem over een tijdje weer vergeten. Dan gaat hij net als vele andere kinderen een onzekere toekomst tegemoet. Want in Amerika is het ook niet allemaal rozengeur en maneschijn."

Dat ondervinden duizenden Haitianen in het depressieve Little Haiti van Miami. Zij voelen zich achtergesteld bij de Cubanen. "Wij worden niet gelijk behandeld", zegt Jean Chervil (47), "en dat ligt aan onze huidskleur."

Voor Cubanen is een speciale wet gecreëerd die hen toegang tot het land geeft, zodra zij de kust weten te bereiken. Op zee onderschepte vluchtelingen worden steevast teruggestuurd. Elian is een uitzondering.

Vader Juan Miguel, hotelportier en overtuigd lid van de communistische partij in Cuba, heeft volgens de INS een sterke band met zijn zoontje. Elian zijn naam is een samenvoeging van zijn moeders voornaam Elizabet en Juan ging ook na de scheiding van zijn ouders nog steeds met zijn vader naar de kapper.

De 31-jarige Juan wacht met het volgende kappersbezoek tot hij z'n zoontje weer in zijn armen kan sluiten. Hij verkocht zijn auto, een Nash Rambler uit 1956, om de telefoontjes naar Elian in Miami te kunnen betalen.

In Miami komt het jongetje intussen niets te kort. Maar zijn vader ziet alle verwennerij als manipulatie met een politiek doel. "Niets is minder waar", reageert José Basulto. "Wij zijn een vrijheidslievende gemeenschap en we willen alleen maar wat het beste is voor Elian."

Basulto: "De beslissing om Elian terug te sturen is natuurlijk beïnvloed door de regering-Clinton die betere banden wil met Castro. Dat is een laffe politiek waarbij een klein kind wordt opgeofferd. Elian is zijn moeder al verloren, moet hij nu ook nog zijn vrijheid kwijtraken?"

Dezelfde kreten worden gebezigd op het hoofdkantoor van de Cuban American National Foundation (CANF), een van de machtigste lobbygroepen van immigranten in de VS. In een strakblauw gekleurd zakenpand, ver verwijderd van Little Havana, voert de 50.000 leden tellende organisatie een succesvolle propagandacampagne.

De organisatie heeft nauwe contacten met communistenhaters in de Republikeinse partij die Elian willen bombarderen tot Amerikaans staatsburger. Ook krijgt zij ondersteuning van enkele Democraten, onder wie de zoon van senator Ted Kennedy, afgevaardigde Patrick Kennedy, die enkele duizenden dollars aan donaties ontving van de ballingen.

Mariela Ferretti van de CANF geeft Castro de schuld van de spanningen rond Elian. "Als hij niet al die massabetogingen tegen de VS had georganiseerd, was deze zaak in alle rust opgelost. Onze strijd gaat ook na Elian onverminderd door. We zijn op zoek naar een moedige officier van justitie die Castro net als de Chileense dictator Pinochet wil vervolgen voor marteling en volkerenmoord."