Van onze correspondenten - BERLIJN/ROME, dinsdag

De verklaring van de vooraanstaande Duitse bisschop, Karl Lehman, dat paus Johannes Paulus II mag terugtreden als hij door zijn zwakke gezondheid zijn zijn werk niet meer goed kan doen, is in het Vaticaan ingeslagen als een bom. "Niemand heeft ooit het recht om te zeggen dat de heilige vader afstand moet doen van het pausdom, om geen enkele reden", aldus de Oostenrijkse kardinaal Alfonso Maria Stickler.

"De paus is uitstekend in staat om op verantwoorde wijze zijn functie van universele pastoor van de kerk te leiden", valt kardinaal Ruini bij. Aartsbisschop Maggiolini spreekt over een absurde agressieve aanval van Lehmann. "De Kerk is geen Fiat of General Motors, waarbij een manager vervangen wordt als hij niet efficiënt meer is", aldus Maggiolini.

Volgens de persoonlijk theoloog van de paus, de dominicaan Georges Cottier, is een vrijwillig ontslag van de paus nooit ter sprake geweest. Toch beweert de rooms-katholieke publicist Vittorio Messori, bekend van het interviewboek met de paus 'Over de drempel van de hoop', dat de paus er vaak naar verlangt om zijn leven te beëindigen in een klooster in zijn vaderland Polen. "Maar hij vraag zich ook af of Christus niet van hem vraagt het kruis te blijven dragen dat hij als paus draagt," zegt Messori.

Karl Lehman, bisschop van Mainz en voorzitter van de Duitse bisschoppen, wist gisteren na alle commotie niet hoe snel hij moest verklaren dat hij geenszins de bedoeling heeft gehad de paus op te roepen tot terugtreden. Ook de Duitse bisschoppenconferentie stelde gisteren alles in het werk om deze indruk weg te nemen. "De woorden van Lehman zijn als gevolg van de vele vertalingen volledig verkeerd weergegeven", aldus een woordvoerster.

In een uitzending van Deutschlandfunk was aan bisschop Lehman de vraag gesteld of de paus vanwege zijn slechte gezondheid nog dit jaar zou moeten terugtreden. Letterlijk gaf de voorzitter van de Duitse bisschoppen daarop het volgende commentaar: "Ik vertrouw het de paus persoonlijk toe, dat, wanneer hij het gevoel heeft, dat hij niet meer voldoende in staat is om verantwoordelijk de kerk te leiden, hij dan de kracht en moed zou moeten hebben om te zeggen: 'Ik kan mijn taak niet meer volbrengen, zoals dat nodig is'."

Normaal gesproken blijft een paus tot de dood zijn functie uitoefenen. Van de 263 pausen die er zijn geweest zijn slechts 5 pausen afgetreden. De laatste was paus Gregorius XII in 1415. Volgens het canonieke recht kan een paus alleen aftreden als dit vrijwillig gebeurt of als hij zijn verstand heeft verloren. Maar over dit laatste twijfelt niemand bij de huidige kerkvader.