Poetin product tv-propaganda
door Pieter van der Sloot - MOSKOU, donderdag
Zou de middeleeuwse ziener Nostradamus de komst van Vladimir Poetin hebben voorspeld? Volgens de bioloog Nikolaj, in de vrieskoude rondjes trekkend op de schaatsbaan in het Gorkipark, is daarover geen twijfel mogelijk.
Vladimir Poetin
"Ik heb zijn werk hier natuurlijk niet bij de hand", zegt Nikolaj, als
hij even op adem komt bij een 'wodka-en worstenbroodje', de Moskouse versie
van een koek-en-zopie, "maar het staat er. In een geheime code. En ook
dat Rusland onder Poetins leiding weer snel zal heersen over de wereld.
Het westen moet oppassen."
Ook voor de ongelovige Russen is de 7de januari, het orthodoxe kerstfeest,
een vrije dag. Er verschijnen nauwelijks kranten en de televisie zendt
gezellige winterfilms uit.
Het is in deze sfeer van Russische gezapigheid, waarin waarnemend-president Poetin in het Kremlin kalm verder bouwt aan de consolidatie van zijn macht, die hem over drie maanden definitief het presidentschap moet bezorgen.
De analist Andrej Piontkovski is ronduit verbijsterd over de positieve reacties van het Westen op Poetins promotie tot interim-president. Zijn spectaculaire opkomst is alleen te danken aan Poetins keiharde optreden tegen de moslimrebellen in Tsjetsjenië, en heeft volgens Piontkovski met democratie niets van doen. "Televisie is alles. Ze hebben van Poetin uit het niets een virtuele held gemaakt."
De Rus in de huiskamer is maandenlang via de staats tv-kanalen met de
47-jarige ex-KGB'er overspoeld. Als straaljagerpiloot, medailles uitreikend
op het slagveld, energiek op de judomat.
De strategie van het Kremlin, dat van Jeltsins kroonprins
Poetin ook een kanshebber voor het presidentschap wilde maken, is gelukt.
In Hollywood circuleren ontelbare scenario's over 'de maakbaarheid' van
een president, in Rusland gebeurt het, cynischer dan waar ook ter wereld,
in werkelijkheid.
Schriel
Een uitblinker op school, in de jaren vijftig in Leningrad, was de schriel ogende Vladimir Vladimirovitsj bepaald niet. Zesjes, zeventjes. Geliefd onder vriendjes evenmin. "Op een keer leende ik hem een boek over spionage. Dat bracht hij nooit meer terug", vertelt een lerares op zijn oude school.
Na zijn rechtenstudie werd Poetin gerecruteerd door de KGB, waarna hij zich jarenlang in het Oost-Duitse Dresden kon wijden aan zijn vroege passie: de spionage.
Eerst door de lokale machthebbers in Sint-Petersburg, later door de kliek rond Jeltsin werd Poetin geprezen om zijn kalmte en zijn bijna geruisloze wijze van ondernemen. Anders dan de impulsieve Jeltsin kan Poetin goed luisteren. En genadeloos optreden als het moet, zoals tegen "het moslim-ongedierte" in Tsjetsjenië.
Deze kwaliteit bezorgde hem zijn huidige populariteit. Zijn betoonde
trouw aan de kring rond Jeltsin heeft diezelfde kring ertoe gebracht,
dat zij zich feitelijk aan hem hebben overgeleverd: in ruil voor strafrechtelijke
immuniteit gaf de familie Jeltsin hem op oudejaarsdag de macht.
Maar wat gaat Poetin, eenmaal president, doen met de zakentycoons? Met de corrupte bankiers, de generaals en machtige regionale leiders, die de afgelopen jaren elkaar de staatsrijkdommen hebben toegespeeld?
De Russen zijn jarenlang blij gemaakt met de dode mus van de markteconomie die slechts voor een kleine groep welvaart heeft gebracht. Zij verwachten dat Poetin orde brengt in de chaos, dat hij onrecht en willekeur bestrijdt, dat hij een einde maakt aan de schandelijke verrijking ten koste van de massa. Dat Poetin (kortom) zal slagen, daar waar Jeltsin heeft gefaald.
Maar hoe kan hij dat doen, zonder in aanraking te komen met de huidige clan van 'roverskapitalisten' rond Jeltsin? Poetin zelf zegt voorstander te zijn van verdere hervormingen, van democratie, van de werking van de markt. Maar zijn daden zijn tot dusverre niet indrukwekkend.
De veldtocht in Tsjetsjenië wordt nog dagelijks in
de tv-journaals gepresenteerd als een succes, maar verslaggevers ter plekke
berichten anders. De leugen in Rusland regeert. (Om Poetins militaire
glansrol niet te verstoren, is de verwachting dat het strijdtoneel in
de Kaukasus voor pottenkijkers nog verder op slot gaat.)
Pinochet
Al enige jaren circuleert voor Rusland het 'Pinochet-model', waarbij repressie het middel is om het doel van economische groei te bereiken. Poetin ("Onze eerste taak is te voorkomen dat het land verder uiteenvalt") lijkt daarvoor de juiste man. Zijn voornaamste wapen, eenmaal in het Kremlin, daarbij is de Russische constitutie die de president bijna tsaristische volmachten geeft.
Poetin heeft inmiddels de hand gereikt naar het Westen en de komst van investeringen aangemoedigd. Ook heeft hij de chef van de Centrale Bank, Viktor Gerasjenko, de opdracht gegeven om te onderzoeken hoe 'de koopkracht' van de gewone Rus snel kan worden verhoogd.
Het bijdrukken van geld zal het volk tot de verkiezingen in maart
misschien enige lucht geven. Als dan na zijn herverkiezing (zoals wordt
verwacht) de economie nog steeds bergafwaarts gaat kan hij zijn voorgangers
daarvan de schuld geven. De vraag is wie dan zijn vijanden zijn, en wie
zijn vrienden.
|