Van onze verslaggeefsters - AMSTERDAM, dinsdag

Op een paar kleine uitzonderingen na ging het Nederlandse en internationale bedrijfsleven moeiteloos van start op de eerste werkdag van het jaar. De zo gevreesde 'millenniumbugs' bleven achterwege.

De burgemeester van Borsele, J. Mandos, is zelfs kwaad op de rijksoverheid en noemt veel genomen maatregelen overdreven. Volgens minister Rogier van Boxtel, belast met het millenniumprobleem, is er helemaal geen paniek gezaaid. "De toon van onze campagne was juist dat Nederland goed was voorbereid," laat hij middels een woordvoerder weten.

Bij het Millennium Platform was het erg rustig. "Maar we krijgen hier ook niet alles gemeld", stelt een woordvoerder. Volgens hem is het nog te vroeg om een overzicht van de problemen in het bedrijfsleven te geven. MKB Nederland, de organisatie van ondernemingen in het midden- en kleinbedrijf, meldt dat ook de kleinere bedrijven en winkels geen problemen hebben ondervonden.

Maurice de Hond, die tot voor enkele dagen geleden nog heilig geloofde in grote rampscenario's, rekent nu alleen nog op luttele administratieve storingen. Maar weinig mensen hebben hem achteraf voor gek verklaard. "De meesten vonden een grondige voorbereiding toch wel goed ."

Een paar dagen voor de millennium-wisseling drukte de computer-goeroe burgers op het hart noodrantsoenen in te slaan. Hieraan is massaal gehoor gegeven. "Naar aanleiding van de uitspraak van meneer De Hond op tv is een massale run op water ontstaan. Er is maar liefst 300 procent meer water verkocht," aldus een verbaasde woordvoerder van Albert Heijn. "Zijn uitspraken waren vrij angstaanjagend."

Terwijl de overheid alles aan eventuele computerstoringen deed, verzuimde zij burgers te wijzen op het aanleggen van een noodvoorraad, bekritiseert De Hond. "Mijn ouders van 85 hadden bijvoorbeeld niks extra's ingeslagen, terwijl de kans groot was dat er wat misging."

Terwijl de Nederlandse overheid bang was voor massa-psychose, raadde de Amerikaanse overheid haar burgers aan extra voorraden in te slaan. En de paniekreacties bleven uit. "Dat past beter bij deze tijd dan de Nederlandse aanpak", merkt De Hond op.

Dat problemen zijn uitgebleven in zogeheten risicolanden als India en Rusland, verbaast hem niet. "In die landen zijn veel minder computers. Een eventueel probleem heeft daardoor veel minder gevolgen dan in West-Europa en de Verenigde Staten. Dát zijn juist de risico-gebieden."

De Russische kerncentrales en internationale luchtverkeersbegeleidingssystemen zijn bovendien grondig onder handen genomen met behulp van Amerika en internationale organisaties.

Na de opluchting kwamen de vragen en kritiek. De rekening van $600 miljard is volgens sommigen veel te hoog in verhouding tot het probleem. Amerikaanse analisten beginnen zich af te vragen wat de terugslag op de consultants en automatiseringsbedrijven, die hier veel geld aan hebben verdiend, op de lange termijn zal zijn. "Managers zullen nu de risico's van toekomstige projecten willen afwentelen op de leveranciers", stelt Paul Strassmann, voormalig hoofd automatisering van het Pentagon. Volgens Strassmann heeft de regering nooit een goede afweging gemaakt tussen de risico's en de kosten van de millenniumbug. "Je kunt er vanuit gaan dat de hysterie heeft geresulteerd in te hoge bestedingen aan automatisering."

John Koskinen, speciaal adviseur van Clinton en het hoofd van de Amerikaanse millenniumtaskforce, ontkent dat het probleem te veel is opgeklopt. "Zonder het aanpassen van de systemen had alles nu niet zo goed gewerkt", aldus Koskinen. "Misschien hebben we ons werk wel te goed gedaan waardoor het te makkelijk leek. We hadden eigenlijk iets fout moeten laten lopen." Overigens wijst hij er op dat landen en bedrijven die laat zijn gestart met de aanpak van de problemen en daarvoor niet voldoende budget hadden, nog niet veilig zijn.