'Onuitroeibare' Milosevic drukt stempel op Balkan

&referer=" WIDTH="0" HEIGHT="0" BORDER="0" ALIGN="LEFT" ALT="">

dinsdag
4 januari 2000

'Onuitroeibare' Milosevic
drukt stempel op Balkan

door Frank van Vliet - BOEDAPEST, dinsdag

Zijn val is vele malen voorspeld maar ook in het nieuwe millennium zit Slobodan Milosevic nog vast in het zadel. Dat is slecht nieuws voor het westen dat een van oorlogsmisdaden beschuldigde president in Europa heeft. Het is ook beroerd voor de Servische bevolking, die ondanks wat halfslachtige humanitaire hulp ter verlichting van de sancties tegen het regime met de dag armer wordt. Het is een bron van zorg voor de hervormingsgezinde Montenegrijnen die onder het federale bestuur van Milosevic uit willen.

Zelfs de etnische Albanezen in Kosovo, die onder de paraplu van de NAVO-troepen in een roes wraak nemen op de Servische minderheid in de provincie, zijn niet blij met de 'zetelvastheid' van Milosevic. "Eens komt mijn leger terug in Kosovo", heeft Milosevic al laten horen.

Rustiger slapen

Milosevic

Ook in buurland Hongarije ziet men Milosevic graag vertrekken. Het lot van de grote groep etnische Hongaren in de grensstreek Vojvodina zou in dat geval wat zekerder zijn. In Srpska (het Servische deel van Bosnië) zou de op het westen gerichte premier Dodik rustiger slapen als de grote leider uit Belgrado eindelijk tot aftreden zou worden gedwongen. Bij iedere bomaanslag (zoals die op de hoofdredacteur van een kritische krant) hoeft Banja Luka zich dan niet meer af te vragen of de Servische geheime politie hier de hand in heeft gehad.

Dat er na al de genoemde conflicten in het westen een ernstige vorm van Balkanvermoeidheid is opgetreden is even logisch als gevaarlijk. Ondanks alle geldinjecties en mankracht (troepen) die in de regio zijn gepompt, blijft het dansen op een vulkaan. De streek in het nieuwe jaar negeren zou daarom levensgevaarlijk zijn.

Als kruitvat dat als eerste tot ontploffing zou kunnen komen wordt steevast Montenegro genoemd. Het bergstaatje wil dolgraag van grote broer Servië af. Het zijn niet alleen morele bezwaren.Montenegro heeft er geen zin in om meegezogen te worden in de economische malaise van Servië. De stoutmoedigste stap om dit te voorkomen was de introductie van de Duitse mark als officiële munt vorig jaar. De wereld hield zijn adem in, maar het Joegoslavische leger (waarin ook Montenegrijnen dienen) greep niet in.

Een referendum, waarin de keuze voor of tegen onafhankelijkheid wordt voorgelegd, is de volgende stap in het pokerspel. Opvallend genoeg verklaarde Milosevic vlak voor het nieuwe jaar de uitslag van zo'n referendum te zullen accepteren. Of de president zich aan zijn woord houdt is uiteraard de vraag, maar het is een onverwacht positief teken.

Gevaarlijkst

Daarmee zijn de problemen op de Balkan echter bij lange na niet uit de weg. Het potentieel gevaarlijkste vraagstuk is de Albanese kwestie. Kosovo is door het NAVO-ingrijpen een internationaal protectoraat geworden maar daarmee is het nog geen oase van rust.

Dit jaar moeten er verkiezingen gehouden worden. Het voorbeeld van Bosnië leert dat pal na het bloedvergieten de 'haviken' aan het langste eind trekken. Dan komt de droom van een Groot-Albanië ongetwijfeld aan bod. In die visie worden het moederland Albanië met Kosovo en het deel van Macedonië waar een Albanese meerderheid woont één geheel.

De Albanese maffia, die onder dekking van de terugkerende vluchtelingen vrij Kosovo in kon trekken, heeft die gedachte weliswaar geen goed gedaan, maar voorstanders van een Groot-Albanië zijn er nog steeds. Pogingen om de grote Albanese minderheid in Macedonië los te weken van Skopje zijn zeer gevaarlijk. Macedonië is het enige land dat zich vreedzaam van Joegoslavië wist los te koppelen maar de democratie is er fragiel en de argwaan tussen de diverse bevolkingsgroepen groot. Wat dat op de Balkan kan betekenen weet inmiddels iedereen.

Opdrogen

In Bosnië, waar sinds het einde van de oorlog, nu vijf jaar geleden, meer dan 10 miljard gulden aan economische hulp is ingepompt blijft het tobben. Weliswaar is de NAVO-vredesmacht er geslonken tot 20.000 man, maar een normale maatschappij is Bosnië nog lang niet. Vluchtelingen kunnen slechts mondjesmaat terugkeren en economisch herstel blijft uit. Sommige waarnemers vrezen zelfs dat het land dit jaar financieel volledig instort omdat de internationale geldstroom langzaam opdroogt. Dat is vooral slecht nieuws voor de naar schatting 70 procent werklozen in het land.

De dood van de nationalistische Kroatische president Franjo Tudjman is mogelijk positief nieuws voor Bosnië. De Bosnische Kroaten zullen zonder steun vanuit Zagreb misschien wat minder hoog van de toren blazen. De dood van Tudjman geeft Kroatië zelf de kans een meer westerse koers te varen. Voor een groot deel hangt dat af van de parlementaire verkiezingen die er vandaag worden gehouden.

Dat is maar één lichtpuntje in een in het geheel somber stemmend perspectief. Een kind kan daarom voorspellen dat de Balkan ook in 2000 voor veel krantenkoppen zal zorgen. De naam Milosevic zal daarin veel voorkomen.