"Januari is meestal een mooie beleggingsmaand", jubelde een analist na de flitsende beursstart. Het feest bleek van korte duur. Opluchting over de geruisloze invoering van de euro maakte na amper een week plaats voor grote zorgen over de economieën in Latijns-Amerika. Vooral de sambacrisis in Brazilië bezorgde de effectenbeurzen een forse kater. Op het Damrak verloor de AEX in vijf handelsdagen circa 13%.

De sambacrisis was een eerste schok in een reeks die de AEX dit jaar niet meer te boven leek te komen. Hoewel de Braziliaanse misère snel wegebde doemde daarvoor in de plaats het rentespook op. Het zou de plaag van '99 worden. De vraag of de Fed (het Amerikaanse stelsel van centrale banken) de rente zou verhogen om oververhitting van de doordenderende Amerikaanse economie te voorkomen, was maandenlang een terugkerend fenomeen. Doet-ie-het of doet-ie-het-niet, vroeg de handel zich week na week af. En de rente ging omhoog: driemaal in juli, augustus en november. De AEX bleef dientengevolge lange tijd tegen de 600-puntengrens aanhikken.

Aan het bedrijvenfront was er aanvankelijk weinig vrolijks te melden. Veel bedrijven moesten bij de presentatie van de jaarcijfers eerst nog afrekenen met winstwaarschuwingen uit het jaar daarvoor. Zo verhoogde Philips een voorziening voor reorganisaties naar ƒ2 miljard en moest Baan een vierde kwartaalverlies openbaren van ƒ475 miljoen. Ook Koninklijke/Shell zat in het verdomhoekje. Het olieconcern presenteerde begin februari een 95% lagere jaarwinst over 1998 en toonde zich somber over de historisch lage olieprijs van toen nog circa $10 per vat.

Beloond of niet, Aegon's mega-aankoop was het startschot voor een ongekende serie megadeals door Nederlandse bedrijven. De tien grootste overnames waren in '99 goed voor een totale koopsom van ƒ80 miljard.

De Amerikaanse prairie was het ideale jachtgebied voor de Nederlandse concerns: uit de top-tien zijn zes opgekochte bedrijven van Amerikaanse origine. Vooral de financiële waarden timmerden stevig aan de weg. Naast Aegon sloeg Fortis American Bankers Insurance voor ƒ5,3 miljard aan de haak en lijfde ING voor ƒ4,6 miljard het Duitse BHF in. ABN Amro deed het na de mislukte binnen-zonder-kloppen tactiek rustiger aan. Het concern nam voor ƒ1,45 miljard een belang in het Italiaanse Banca di Roma.

Ahold leek de kroon te gaan spannen met twee nieuwe miljardenovernames: het Amerikaanse Pathmark en het Zweedse ICA. De Amerikaanse vis sprong evenwel door toedoen van de Amerikaanse mededingingsautoriteiten terug in de vijver en zorgde voor Zaanse tranen. Andere grote opkopers waren Numico, VNU, Buhrmann, Vedior en Getronics.

Uiteindelijk was het op de valreep KPN die dit jaar met de titel van meesteropkoper aan de haal ging. Waar in de dynamische telecomwereld alle ogen waren gericht op het titanengevecht tussen Vodafone en Mannesmann, wist het Nederlandse telecombedrijf met Amerikaanse hulp het Duitse E-Plus binnen te halen. Een mooie opsteker voor het Nederlandse concern dat, mede door de voortdurende strijd met toezichthouder Opta, tot nog toe een matig beursjaar beleefde. De aankoop ter waarde van ƒ20 miljard gaf het aandeel KPN alsnog vleugels. In de laatste weken van '99 is de koers vrijwel verdubbeld.

Toch heeft het afgelopen jaar aangetoond dat een megaovername zeker geen garantie is voor een goed rapportcijfer op de beurs. Vijf van de tien grootste opkopers (te weten: Aegon, Numico, Ahold, Vedior en Buhrmann) sluiten 1999 per saldo met een lagere beurskoers af.

Opmerkelijk nieuws was in het voorjaar afkomstig van Unilever en Nedlloyd. Het zeep- en voedingsmiddelenconcern verraste de handel met een superdividend van ƒ16 miljard. Het geld was verdiend met de verkoop van de chemietak maar een goede acquisitie zat er voor scheidend bestuursvoorzitter M. Tabaksblatt niet in. "Dus waarom zouden we op ons geld zitten?" redeneerde de vertrekkend topman en keerde de miljarden met gulle hand uit aan de aandeelhouders. De vakbonden stonden op hun achterste benen. "Een bankroetverklaring van het management", schreeuwden zij hun kelen schor.

Nedlloyd liet de monden van verbazing openvallen door juist wél op een zak met geld plaats te nemen. De vervoersgigant van weleer verkocht alle landactiviteiten aan Deutsche Post. Eerder had het Rotterdamse concern al de zeeactiviteiten ondergebracht in een joint venture met het Britse P&O.

De koers van Koninklijke Olie maakte op het beursplein een dollemansrit. Was het aandeel eind januari amper EUR35 waard, vanaf maart startte het fonds aan een sterke opmars tot ruim boven de EUR60. Oorzaak van het herstel was vooral het Akkoord van Wassenaar. Vier olieproducerende landen verplichtten zich daarin aanzienlijk minder zwart goud op te pompen, waardoor de olieprijs dit jaar bijna verdrievoudigde.

Onder de buitenlandse olieproducenten zette de fusiegolf ondertussen door. BP Amoco en Arco sloegen de handen ineen, alsmede Elf Aquitaine en Totalfina. In de aanverwante industrie had dit eveneens een verdere concentratie tot gevolg. Twee Rotterdamse vrijgezellen, Pakhoed en Van Ommeren, vonden elkaar in de zomer na een verbroken verloving alsnog: De tankopslaggigant Vopak was een feit.

Hoogovens zocht en vond een partner in het buitenland in de persoon van British Steel, waarmee een stuk Hollands glorie geschiedenis werd. Hoewel de samensmelting alles weg had van een overname, bleef het concern van een fusie spreken. Echte overnames waren er ook. Verpakkingsconcern Van Leer ging na een teleurstellend beursbestaan over in de Finse handen van Huhtamäki en ook Sphinx Gustavsberg werd door een Fins bedrijf opgeslokt: Sanitec.

Huwelijkskandidaten Brunel en Unique ging het in het najaar minder voor de wind. De met veel tamtam aangekondigde fusie spatte door onenigheid over de verdere strategie als een zeepbel uiteen. "Beleggers zullen het aandeel Brunel laten vallen als een baksteen", waarschuwde een teleurgestelde analist daags daarna. Aldus geschiedde.

Brunel moest vervolgens met een winstwaarschuwing de gifbeker volledig leegdrinken. De uitzendbranche maakte in '99 door de krapte op de arbeidsmarkt sowieso minder goede sier. Ook Vedior kon niet langer aan de verwachtingen voldoen en ging onderuit.

De bouwsector kampte door de slechte Duitse markt evenzeer met een mager jaar. Zoals de beursintroducties al aangeven was de telecomsector daarentegen hot. Datzelfde gold voor de technologiesector. ASMI en ASML groeiden in de laatste maand op het Damrak uit tot de nieuwe beurslievelingen, terwijl Philips eveneens sterk oprukte. In de vanuit Amerika overgewaaide hausse wist zelfs lelijk eendje Baan zich aardig te herstellen. Het aandeel van het softwarebedrijf klom dit jaar alweer 61%.

Deze krachtige groei van de beurs, vanaf november, kan eigenlijk het meest gedenkwaardige feit van 1999 worden genoemd. Een maand eerder was de AEX nog onder de slotstand van 1998 gezakt en toen wist menig handelaar en analist het zeker: de beurs wacht nog een neerwaartse correctie van 10%. Het kan verkeren.