Per 1 januari van volgend jaar krijgt toezichthouder STE de mogelijkheid om voor vrijwel alle overtredingen van de Wet toezicht effectenverkeer (Wte, 1995) en de Wet melding zeggenschap in beursgenoteerde ondernemingen (Wmz, 1996) boetes en dwangsommen op te leggen. Met deze uitbreiding zal de STE sommige overtredingen "direct en effectief" aan kunnen pakken en het strafrechtelijke apparaat kunnen ontlasten, aldus de toezichthouder. Het gaat dan om overtredingen als effectenbemiddeling zonder vergunning, het niet nakomen van rapportageverplichtingen, het niet melden van belangen in beursgenoteerde ondernemingen (zoals de Wmz voorschrijft), maar ook misbruik van voorwetenschap, zo bevestigt een woordvoerster.

Draagkrachtfactor

Wat betreft de hoogte van op te leggen dwangsommen, is de STE vrij om die zelfstandig vast te stellen, mits de dwangsom "in redelijke verhouding (staat) tot de zwaarte van het geschonden belang en de beoogde werking van de dwangsomoplegging". De hoogte van de op te leggen boetes ligt echter wettelijk vast: aan elke overtreding is een tarief gekoppeld, dat varieert van minimaal ƒ1.000 tot maximaal ƒ192.000. Misbruik van voorkennis wordt bestraft met de maximale boete, van ƒ192.000. Als het gaat om een bedrijf dat in eigen aandelen heeft gehandeld, dan kan dat bedrag door middel van een vermenigvuldiging met een zogenoemde draagkrachtfactor (die afhangt van het eigen vermogen van een onderneming) oplopen tot ƒ960.000, zo bevestigt de woordvoerster.

"De meeste ondernemingen zullen van die ƒ960.000 niet erg schrikken", zo reageert directeur Peter Paul de Vries van de Vereniging van Effectenbezitters (VEB). "En ook die ƒ192.000 is natuurlijk geen bedrag waar bestuurders van wakker liggen. Maar je moet de vastgestelde bedragen ook zien in verhouding tot de bedragen die men van de handel met voorkennis wijzer wordt." Ook die zijn met enkele duizenden tot niet meer dan enkele tienduizenden guldens aan de lage kant, aldus de VEB-directeur.

De VEB is met de mogelijkheid van het opleggen van een boete of dwangsom op zich erg ingenomen. "Met de STE hadden we weliswaar een politieagent, maar als die geen boetes kan geven, heb je aan een politieagent niet zoveel", aldus De Vries. "Ik kijk natuurlijk ook een beetje naar waar we vandaan komen. En mocht nu gaandeweg blijken dat aan de hoogte van de boetes iets gedaan moet worden, dan kan daar altijd later nog eens naar worden gekeken."

"Bedenk dat zeker niet alle zaken die betrekking hebben op misbruik van voorwetenschap met een boete worden afgehandeld", zo waarschuwt daarnaast de woordvoerster van de STE. "Ik denk dat een meerderheid nog gewoon via de strafrechter zal worden afgewikkeld." Wanneer een zaak nu strafrechtelijk zal worden afgehandeld en wanneer bestuursrechtelijk (waarbij de STE dus een boete of dwangsom op kan leggen), is volgens de zegsvrouw nog onderwerp van gesprek tussen toezichthouders STE, de Verzekeringskamer en De Nederlandsche Bank. "Een convenant hierover hoeft eigenlijk alleen nog maar worden ondertekend."