Europa kijkt terug op één jaar eenheidsmunt. Na een gesmeerde introductie kreeg de euro het internationaal gezien moeilijk. De koers tegenover de dollar en de yen ging in sneltreinvaart naar beneden. Maar intern was er niets aan de hand: de inflatie in de eurozone is en blijft ruimschoots binnen de perken en de groei trekt langzaam maar zeker aan, juist geholpen door de mede dankzij de lage euro aantrekkende export.

Dat alles bracht president Duisenberg van de Europese Centrale Bank deze week dan ook tot de uitspraak dat "alleen een lage wisselkoers de euro nog niet tot een zwakke valuta maakt".

De Europese Centrale Bank kijkt ondanks alle kinderziektes tevreden terug op het eerste jaar euro en ziet duidelijk potentieel voor een herstel van de externe wisselkoers. Binnen de eurozone gezien kan de ECB alleen maar dromen dat de economische omstandigheden de komende jaren blijven zoals ze nu zijn: een lage inflatie gecombineerd met een jaarlijkse groei van gemiddeld 2,5 procent of meer.

Emissies gestegen
Behalve die lage wisselkoers waren er alleen maar pluspunten te noteren. Zo bleek de euro een groot succes als nieuwe valuta voor het uitgeven van bedrijfsobligaties. Het aantal emissies steeg explosief, ook al behield de dollar de eerste plaats. Binnen enkele weken was uit elf afzonderlijke geldmarkten één Europese geldmarkt ontstaan, veel sneller en efficiënter dan was gehoopt. Daaraan droeg ook de introductie van TARGET bij, het grote gecomputeriseerde betalingssysteem waaraan de banken van alle vijftien EU-lidstaten deelnemen, ook de vier die nog niet meedoen aan de euro.

Behoudens een grote crash bij de computers van de Franse centrale bank functioneerde TARGET perfect. Het werd de basis onder de eenwording van de Europese geldmarkt, die door zijn grote liquiditeit een stuk aantrekkelijker is geworden voor de grote internationale beleggers.

De ECB had echter beduidend meer moeite met de psychologische kant van de zaak: hoe verkoop ik een nieuwe internationale munt die alleen nog maar giraal bestaat? De introductie van de euro vond net plaats op een moment dat de Europese valuta sterk stonden ten opzichte van de dollar. Het gevolg was dat de euro hoog in de boom startte. Daarna zakte de Europese economie in, terwijl de Amerikaanse boomde als nooit tevoren. Het gevolg was een euro die van de introductiekoers van bijna $1,17 terugzakte naar een vrijwel één op één-koers met de dollar.

Veel brieven
ECB-president Duisenberg kreeg veel brieven van verontruste burgers. Vooral in Duitsland was voorafgaande aan de introductie campagne gevoerd dat de euro een even harde munt moest worden als de Duitse mark. De werkelijkheid is dat ook zonder euro de Europese valuta afzonderlijk zouden zijn gedaald ten opzichte van de dollar. Simpelweg vanwege het feit dat de groei in Europa hopeloos achterbleef en de rentevoet in de VS nog altijd hoger ligt. Midden jaren tachtig zou de euro, als die toen had bestaan, minder dan 0,6 dollar waard zijn geweest: de dollar was toen bijna vier gulden waard.

Het ging de ECB niet altijd goed af om deze vertrouwenscrisis te bezweren. Zo gingen de bestuursleden de afzonderlijke presidenten van de aangesloten centrale banken en de ministers van Financiën van de elf EMU-landen allemaal voor hun beurt en door elkaar heen commentaar leveren. Uiteindelijk greep Duisenberg in en werd er overeengekomen dat erover de externe wisselkoers van de euro met één stem zou worden gesproken, mocht dit al nodig zijn. Dat bleek in de praktijk niet zo eenvoudig. Ook kostte het tijd om de eurozone als volwaardige gesprekspartner aan tafel te krijgen bij IMF/Wereldbank en Groep van Zeven.

Europa reislustiger
Duisenberg trok ook de vergelijking met de Amerikanen, die niet moeilijk doen over de waarde van de dollar: een dollar is altijd een dollar waard. Gezien de inflatie van nauwelijks meer dan 1 procent lijkt de euro ook inderdaad een euro waard. Maar Europeanen zijn nu eenmaal wat reislustiger dan Amerikanen en buiten de eurozone komt men met de huidige externe omwisselkoers van de euro minder ver.

Omgekeerd hebben beleggers uit de VS en Japan die gelijk vanaf het begin grote bedragen in euro-obligaties hebben geïnvesteerd, nu al 18 procent koersverlies geboekt. De emittenten van buiten de eurozone hebben echter koersvoordeel bij de rentebetalingen en straks wellicht ook bij de aflossing. Van alle obligaties ter wereld is in het eerste halfjaar het aandeel van dollarbonds gedaald van 48 naar 46% en het euro-aandeel steeg van 26 naar 29%.