Het afblazen van de miljardenovername van het Amerikaanse Pathmark door Ahold krijgt mogelijk een vervolg in de vorm van juridisch wapengekletter. De voormalige aanstaande bruid vindt dat het Zaanse supermarktconcern te weinig zijn best heeft gedaan bij de kartelautoriteiten, en is van plan het daarvoor aansprakelijk te stellen. Weinig kans, meent prof. mr. Steven Schuit, bijzonder hoogleraar internationaal commercieel recht aan de Universiteit van Utrecht.

Donderdag maakte Ahold bekend het bod op Pathmark (ƒ3,5 miljard) in te trekken, ook al was de bulk van de aandelen al binnen. De Amerikaanse kartelautoriteit Federal Trade Commission (FTC) zou onvermurwbaar zijn in haar oordeel dat de Nederlanders met Pathmark en het al eerder geacquireerde Edwards een te sterke positie in de agglomeratie New York zouden krijgen. "We hebben tot het laatst ons best gedaan", verzucht woordvoerder Hans Gobes. "Maar we kwamen er gewoon niet doorheen. Zelfs als we alle Edwards-winkels hadden afgestoten waren we er nog niet, omdat dit een eventuele koper weer te dominant zou kunnen maken." Gezien deze "blokkade" had Ahold het recht afscheid te nemen, aldus Gobes.

"Tegenwoordig zijn alle overeenkomsten onder voorbehoud van het groene licht van de kartelautoriteiten", reageert Schuit, tevens advocaat bij Loeff Claes Verbeke. "Pathmark kan zich dus nergens op beroepen, tenzij Ahold de onderhandelingen welbewust gefrustreerd heeft. Maar dat lijkt me zeer onwaarschijnlijk. Overigens is het dreigen met procedures het eerste wat je doet in de Verenigde Staten. Net zo vaak als het hier regent, wordt daar geprocedeerd."

Mr. P. Plompen, mededingingsdeskundige bij werkgeversorganisatie VNO-NCW, vindt het dreigen met gerechtelijke stappen in een zaak als deze echter "vrij uitzonderlijk". Volgens Joop de Rooy, directeur 'corporate finance' bij KPMG, is het echter wel degelijk eerder gebeurd. "Meestal wordt dit soort zaken echter in der minne geschikt. Een proces kost snel een hoop geld, en levert intussen alleen maar negatieve publiciteit op."

Een teleurgestelde Pathmark-topman Jim Donald liet deze week via een persbericht weten dat Ahold niet zijn best gedaan heeft, "zoals ze contractueel wel verplicht zijn". Een woordvoerder van Pathmark weigerde gisteren verder in te gaan op de dreiging. "Onze advocaten werken eraan", zo stelde hij. De zegsman suggereerde dat Pathmark mogelijk een sterke zaak zou hebben, omdat de mededingingsautoriteit FTC geen formele beslissing heeft genomen. FTC-advocaat Phillip Broyles sprak eerder deze week van een 'non public'-onderzoek.

Het verwijt dat Ahold niet z'n best heeft gedaan is volgens Schuit "onzin". "Je moet je contractstukken volledig indienen bij de kartelautoriteiten, dat is alles. Is het niet compleet, zoals in het geval van KLM en de plannen om volledige zeggenschap over Martinair te krijgen, dan krijg je terecht straf. Maar verder heeft het bepleiten van je eigen zaak geen enkele zin. Al die heldenverhalen over een fantastische case: stel je er maar niks van voor. Die ambtenaren zijn slim genoeg om zich op basis van de stukken een eigen oordeel te vormen."

Ook een mogelijk verwijt dat Ahold nog verdergaande concessies had moeten doen om de overname goedgekeurd te krijgen snijdt volgens Schuit geen hout in de rechtszaal. "De basis blijft het oorspronkelijke contract, dus zonder de verkoop van winkels. In beginsel kunnen beide partijen dus zeggen: Ik stop ermee, dit was niet de deal. Natuurlijk kun je dan nog stellen dat er sprake was van een inschattingsfout, maar die valt beide partijen dan te verwijten."

Ahold zelf verwerpt deze laatste kritiek overigens door te stellen dat de FTC nu veel strenger opereert dan voorheen. Logisch, menen veel deskundigen, gezien de toegenomen marktaandelen van de grote spelers. "Zeker het grootwinkelbedrijf is sterk geconcentreerd", aldus Schuit. "Geen wonder dat de FTC daar wat kritischer naar kijkt."

Niettemin is de advocaat van mening dat de FTC minder voorspelbaar is dan de in 1998 gestarte Nederlandse tegenhanger, de NMa (Nederlandse Mededingingsautoriteit). "De NMa moest zich in korte tijd een positie verwerven, en heeft daarom duidelijke paaltjes geslagen. Daarnaast gaat de FTC natuurlijk over een veel grotere markt, wat een en ander ook complexer maakt. Het kleine groepje advocaten dat regelmatig bij de NMa vertoeft weet zo langzamerhand wel wat wel en niet haalbaar is. Wie bij een bepaalde deal denkt: daar zwijn ik wel doorheen, die is een gokker."

Binnenkort moet de Nederlandse 'kartelpolitie' beslissen over de overname van supermarktketen A&P door Ahold-dochter Schuitema. Schuit hult zich ditmaal in stilzwijgen: "Mijn kantoor trekt op met Schuitema."