Kales doet niet mee
aan wegwerpcultuur

door Valentijn Driessen - AMSTERDAM, woensdag

Het zijn niet de leukste tijden om directeur van Ajax te zijn. Ruim tien maanden zit Frank Kales (57) op zijn stoel in de Amsterdam ArenA, maar de sportieve hoogtepunten zijn op anderhalve vinger te tellen. Ajax won de Amstel Cup en staat gedeeld bovenaan de KPN Telecompetitie met PSV, de tegenstander van vanavond.

Frank Kales maakt een moeilijke periode door als directeur van Ajax, maar gelooft vooralsnog niet dat het ontslag van de trainer de oplossing is.
FOTO: PETER ZONNEVEL

"We maken een vervelende periode door, om het maar eens duidelijk te zeggen. We staan bovenaan, maar spelen niet best, verliezen te veel en Europees liggen we er al uit." Frank Kales windt er geen doekjes om. De directeur bekijkt alles iets afstandelijker dan doorgewinterde Ajacieden. "Een voordeel. Omdat ik een sportachtergrond heb, weet ik wat verlies bij een topclub betekent, maar kan het ook relativeren. Alhoewel ik merk steeds closer te worden. Als Ajax verliest, ben ik een dag naar de knoppen. Verliezen blijft ellendig."

Kales beschrijft de tegenvallende prestaties als een dip en wijst niet direct naar de hoofdtrainer. Toch liet hij zich eens ontvallen dat een coach van Ajax, die vijfmaal achtereen verliest, heeft gefaald. "Vind ik nog steeds. Dan moet je je afvragen of hij de juiste man is. Voetbal is als het bedrijfsleven. Je moet je 'target' halen en anders kan je vertrekken. Een trainer zit in de hoogste risicogroep en de beloning is navenant. Slechte prestaties kunnen bij iedere club gevolgen hebben voor de trainer. Dus ook bij Ajax. Maar de hele organisatie is verantwoordelijk voor de resultaten. Wat niet betekent dat je direct moet meedoen met de Real Madrid-wegwerpcultuur."

Zelf heeft de directeur zich als doel gesteld om op termijn met Ajax een vaste plaats in de top acht van Europa in te nemen en in Nederland ieder seizoen eerste of tweede te worden. "Zo begon ik hier. Ik hoefde geen puin te ruimen, vond geen lijken in de kast, maar merkte wel dat we in het huidige model zijn uitgegroeid en dat we tekortkomen. Dan doel ik op geld. Meer inkomsten uit supportersbezoek en sponsors is nauwelijks mogelijk en dus zoek je naar andere structurele bronnen als televisie en merchandising."

De ballonnen daarvoor heeft Kales in ruime mate opgelaten. Jaarlijks vijftig miljoen gulden voor de televisierechten van Ajax, een Atlantic League, een nationaal en internationaal Ajax, buitenlandse samenwerkingsverbanden, de overname van een Nederlandse club om het opleidingstraject te optimaliseren. Achter z'n rug wordt hij weleens uitgelachen. Vooral als Ajax thuis verliest van RKC. Maar ambitie is voor Kales geen vies woord. Zelfs niet bij verlies. "Integendeel. Het is juist een aansporing om er twee keer zo hard tegenaan te gaan. Het uiten van die ideeën wordt me weleens kwalijk genomen. Je kruit verschieten noemen ze dat. Zie ik niet zo. Ik doe het omdat ik voor openbare discussie ben. In het belang van Ajax en het voetbal. Niemand heeft de wijsheid alleen in pacht en daarom is er niets beters dan over de toekomst te discussiëren. Het probleem is wel dat mensen zich vaak persoonlijk voelen aangesproken, zich ingraven en vastklampen aan hun eigen idee."

"Met de Raad van Commissarissen heb ik geen probleem. Ik hou ze op de hoogte, maar ben dat officieel slechts verplicht als het gaat om de positie van de trainer of een spelerscontract van meer dan twee miljoen gulden. Arie van Os loopt hier inderdaad af en toe rond. Geeft niets. Van Os heeft een scherpe geest, waarvan ik kan leren en Ajax profiteren. Op de spelersmarkt kan hij me behoeden voor de fout van 15 miljoen gulden, die sommige onervaren mensen op dat gebied als leergeld betalen."

"Het probleem tijdens m'n eerste drie maanden was dat het bestuur nauwelijks afstand kon nemen van de dagelijkse gang van zaken, van de details. Kwam bij dat Ajax zich na de beursgang te veel profileerde als NV. Dit had wrijvingen tot gevolg tussen de mensen van Ajax op De Toekomst en in de ArenA. Het werden twee werelden, waar we één zijn. De bedrijfsstructuur werd tot in het absurde doorgevoerd. Zelfs op de bus stond: AFC Ajax NV. Het woord NV valt hier tegenwoordig nooit meer. Als we het over resultaat hebben, bedoelen we sportief resultaat. Dat staat altijd voorop. Daarna komt pas het financiële resultaat. Eerst de AFC Ajax, daarna de NV Ajax."

In het kader van die filosofie valt te bedenken dat Ajax de inkomsten uit de beursgang op korte termijn aanwendt om de selectie een kwaliteitsinjectie te geven. "Uitgesloten", volgens Kales. "Dat is beleid op korte termijn; gokken zelfs. Wij investeren het beursgeld structureel. In de opleiding dus. Iedereen binnen de club is er 100 procent van overtuigd dat daar de toekomst van Ajax ligt. Ajax moet zichzelf bedruipen. Een speler kopen blijft een gok. Zelfs als hij 40 miljoen kost. Niemand kan je extra inkomsten garanderen. Die gok wagen we niet omdat je snel op een hellend vlak terecht komt. We blijven zuinig."

Met het gevaar dat je afhaakt en helemaal niet meer wordt gehoord of serieus genomen in Europa. De status van Ajax heeft toch te lijden onder de vroegtijdige Europese uitschakeling? "Ajax haakt niet af. Wij zitten nog steeds in de G14. Als ik nu iets wil weten van Manchester United heb ik binnen een uur antwoord. Je moet eens weten hoeveel Europese topclubs met ons willen praten. Over drie, vier jaar moeten wij weer meespelen, in de top staan. Tegen die tijd moeten investeringen in eigen jeugd en jonge jongens als de Australiër Culina en de Braziliaan Walker zich terugbetalen."

Volgens Frank Kales heeft iedereen z'n rol binnen Ajax gevonden, staat de organisatie en weet eenieder z'n verantwoordelijkheden. "In het begin lag dat moeilijk in onze technische driehoek: Jan Wouters, Danny Blind en Hans Westerhof. Er vond afbakening plaats, waar ruimte moest zijn voor overlapping om zo goed te kunnen samenwerken. Het gaat de goede kant op, maar het moet nog beter. Vooral de communicatie."

"Inmiddels komen we naast onze dagelijkse werkzaamheden toe aan het maken van plannen. Tot voor kort dacht niemand echt na over de toekomst van de club op langere termijn. Het was allemaal heel erg gericht op de korte termijn, op aanstaande zondag, de volgende wedstrijd. Tegenwoordig vergaderen we nog eenmaal per maand met het bestuur en staan slechts beleidszaken op de agenda. Waar staan we? Waar moeten we heen? Welke strategie volgen we?"

Een antwoord op de vorige drie vragen is moeilijk in het dagelijks veranderende voetballandschap. Zelfs voor Frank Kales. "Ik sluit niets uit. Wij staan overal voor open: nationale competitie, Atlantic League en Europese competitie. Alleen van Ajax nationaal en Ajax internationaal ben ik afgestapt. Het is beter te werken met een hele grote selectie met meerdere trainers, zodat je toch aan twee competities kan deelnemen. Nederland is sinds een eeuw onze eigen markt en dat verloochenen we niet. Maar we zoeken naar meer. De Atlantic League heeft levensvatbaarheid. Vooral Celtic ontpopt zich als gangmaker en meer en meer clubs willen meedoen. Nederlandse club staan misschien sceptisch tegenover het idee. We moeten ze van de noodzaak zien te overtuigen. Uiteindelijk moet het leiden tot een win-win-situatie. Krijgen we geen ruimte dan kan je er beter uitstappen hoewel dat niet de ideale weg is. Maar er moeten keuze's worden gemaakt."

"Qua media zitten we in Nederland in een ongunstige positie. Ik ben voor openbreken van de huidige televisiecontracten. Waarom twee jaar wachten tot het contract afloopt? We kunnen meer ophalen: collectief, individueel, nationaal en internationaal. De 70.000 leden van onze supportersvereniging zouden tegen betaling toch iedere wedstrijd van Ajax op televisie moeten kunnen zien? Er is voldoende interesse en geld voor onze competitie beschikbaar. We krijgen vijf miljoen voor de buitenlandse rechten van de KPN Telecompetitie. Jorien van den Herik kreeg binnen een maand het dubbele voor de buitenlandse rechten van de vier topclubs. We moeten de markt op, de competitie beter neerzetten en exploiteren. Nederland is nummer vier van de wereld, we spelen aantrekkelijk voetbal, zijn decennia succesvol met de clubs en hebben spelers van wereldklasse opgeleid."

De Eredivisie NV is het vehikel waarmee het moet gebeuren. Kales: "De stuwende kracht heeft lang ontbroken. Eind november hebben de clubs beterschap beloofd. Er moet snel een volwaardige organisatie worden neergezet. Ja, ik ben ongeduldig. Wat vandaag kan, moet je niet morgen doen. De toekomst van het Nederlandse voetbal en Ajax staan op het spel."