De Kroatische president Franjo Tudjman is overleden. Dat maakte de Kroatische staatstelevisie vanmorgen vroeg bekend. Het 77-jarige staatshoofd lag sinds 1 november in het ziekenhuis in Zagreb.

De vannacht overleden Kroatische president Franjo Tudjman heeft zijn diepste wens, een onafhankelijk Kroatië, in vervulling zien gaan. Zijn verlangen om Kroatië of Hrvatska het moderne Europa binnen te loodsen, maakt hij echter niet meer mee.

Tudjman was bovenal een nationalist. Een in de partizanenstrijd geharde, typische Balkan-leider die maar slecht tegen kritiek kon. Zaken als mensenrechten en persvrijheid dienden te allen tijde ondergeschikt gemaakt te worden aan het belang van de jonge staat.

In de geschiedenisboekjes zal zijn naam altijd verbonden blijven aan die van de Joegoslavische president Slobodan Milosevic en de Bosnische leider Alija Izetbegovic.

Zelfs de Kroatische oppositie zal de rol die Tudjman voor Kroatië speelde tijdens het uiteenvallen van ex-Joegoslavië niet kunnen kleineren. Onder Tudjman werd het land onafhankelijk en werd eerder aan de Serviërs verloren gegaan gebied de Krajina en Slavonië terugveroverd.

Dat bij die operaties het Kroatische leger en para-militairen huishielden onder de Servische inwoners van Kroatië heeft Tudjman internationaal veel kritiek opgeleverd. Gefluisterd wordt zelfs dat Tudjman door het speciale VN-hof in Den Haag in het geheim zou zijn aangeklaagd wegens oorlogsmisdaden. Hij zou daarmee in dezelfde beklaagdenbank komen te staan als de openbaar wegens oorlogsmisdaden aangeklaagde Milosevic.

Kroatië voor alles, dat is een standpunt dat Tudjman zijn hele leven heeft gehuldigd. De gepensioneerde generaal-majoor verloor er in 1966 zelfs zijn machtige positie in de communistische partij van het toen nog niet uiteengevallen Joegaslavie van maarschalk Tito door.

Met dit verleden heeft Tudjman zich het imago 'Vader des Vaderland aangemeten. Maar dit blazoen is de laatste jaren steeds meer is besmet.

'Vadertje Tudjman' werd steeds meer 'dictator Tudjman'. Kritiek op de met zijn HDZ-partij verbonden maffiabendes in Bosnië werd als anti-nationalistisch afgedaan. Onlangs vond de SFOR vredesmacht bewijzen dat de Kroaten betrokken zijn bij de georganiseerde misdaad in Bosnië. Het zijn pogingen om de terugkeer van moslimvluchtelingen naar Kroatisch gebied in Bosnië te verhinderen. Tudjman heeft er nooit een geheim van gemaakt een deel van Bosnië te willen inlijven.

Ondanks de gering persvrijheid blijven verhalen over corruptie verschijnen. De schandalen ondermijnen ook de HDZ-partij van Tudjman. Het eens almachtige bolwerk dreigt in de verkiezingen dit najaar onder de 20% te zakken. Hoe het met de intern verdeelde HDZ verder moet is onduidelijk.

Dat geldt ook voor Kroatië. De regeerstijl van de 'Vader des vaderlands' zorgde ervoor dat er zich nog geen duidelijke troonopvolger heeft kunnen warmlopen.