Montenegro is
op zijn hoede
voor Servië
door Frank van Vliet - BOEDAPEST, zaterdag
Kosovo, het kruitvat dat zo lang smeulde, vloog uiteindelijk
toch in brand. In de Joegoslavische deelrepubliek Montenegro vreest men
na de kortstondige bezetting van het vliegveld door het Joegoslavische
leger een zelfde lot.
De boodschap van de Joegoslavische president Slobodan Milosevic aan zijn Montenegrijnse ambtsgenoot Milo Djukanovic was duidelijk: "Tot hier en niet verder".
Het kleine bergstaatje met 640.000 inwoners is het zat binnen de Joegoslavische Federatie door 'grote broer Servië' (10 miljoen inwoners) meegesleurd te worden in een economische afgrond.
Tot nu toe wist de hervormingsgzinde en pro-Westerse president
Djukanovic
(foto) de banden met Servië stapje voor stapje losser te maken. Voorlopig
hoogtepunt was de invoering van de Duitse mark als lokaal betaalmiddel
om zo onder de inflatie van de Joegoslavische dinar uit te komen. Uiteindelijke
doel, zo vreest Belgrado, is een afsplitsing. Daarmee verliest Servië
zijn toegang tot de zee.
Dreigend
De reactie vanuit Belgrado bleef tot nu toe beperkt tot
dreigende taal. Afgelopen woensdag greep het Joegoslavische leger (waarin
Serviërs en Montenegrijnen samen dienen) in. Tanks en pantserwagens
rolden het piepkleine vliegveld van de Montenegrijnse hoofdstad Podgorica
op.
De luchthaven, die deels een burgerlijke en deels een militaire functie heeft, is eigendom van de strijdkrachten. Montenegro wil het vliegveld evenals de enige andere luchthaven op zijn grondgebied, in Tivat, overnemen. Het bergstaatje heeft al een eigen luchtvaartmaatschappij en voert een zelfstandig visumbeleid om zo de broodnodige toeristen te kunnen lokken.
De minicrisis is alweer voorbij maar het zou onverstandig zijn de waarschuwing vanuit Belgrado te negeren. Kroatië, Bosnië en Kosovo en in mindere mate Slovenië kunnen verhalen hoe moeilijk het is om van Belgrado af te komen.
Ook volgens Djukanovic is een nieuwe Balkanoorlog niet onmogelijk.
"Milosevic is er al vier begonnen, waarom dan geen vijfde?", zo stelt
hij steevast in interviews.
Ondanks die dreiging flirt Djukanovic met een referendum waarin de bevolking zich mag uitspreken over onafhankelijkheid. Recente opiniepeilingen geven aan dat daarvoor een kleine meerderheid van de Montenegrijnen te porren is.
Als het buurstaatje voor een eigen koers kiest, lijdt
Milosevic voor de zoveelste keer gezichtsverlies. Het land van de zwarte
bergen gold lang als een trouw volgeling.
Troef
Waarnemers wijzen erop dat de van oorlogsmisdaden beschuldigde
president in tijden van nood altijd naar de wapens grijpt. Inspelen op
het Servische nationalisme is zijn beste troef. Probleem is dat Montenegro
en Servië zo met elkaar verbonden zijn dat een oorlog wel heel veel
op broedermoord gaat lijken.
Daartegenover staat dat democratische hervormingen in Montenegro een regelrechte bedreiging vormen voor de machtsbasis van Milosevic in Servië. Kritische Servische kranten wijken uit naar Podgorica om vanuit daar hun boodschap ongecensureerd naar Belgrado te sturen. De Servische oppositie is eveneens kind aan huis bij Djukanovic en als de levensstandaard in Montenegro stijgt, zal de onvrede in Servië alleen maar toenemen.
Djukanovic loopt bovendien bijkans de deur plat in Brussel en Washington om steun te vergaren voor zijn politiek. In die hoofdsteden wacht men met smart op de val van Milosevic en is het besef dat Montenegro daar een belangrijke rol bij kan spelen groot.
NAVO-chef George Robertson haastte zich na het incident rond de luchthaven Milosevic te waarschuwen. De verdragsorganisatie zal net als bij Kosovo intern geweld niet tolereren. Grote vraag is of Milosevic dat gelooft. Wanneer hij denkt dat de NAVO na Kosovo oorlogsmoe is en dus bluft, waagt hij mogelijk een gokje. In dat geval wordt Montenegro evenals Kosovo wereldnieuws.
|