Met de humanitaire actie 'Energie voor Democratie' speelt de Europese Unie een pokerspel met de Joegoslavische president Slobodan Milosevic, die de eerste slagen heeft gewonnen.

Deze plek is wereldwijd bekend geworden door tv-beelden van tienduizenden doodsbange etnische Albanezen die er in het voorjaar dagenlang stonden te wachten in de hoop Kosovo te kunnen ontvluchten.

Europa wil deze winter 25.000 ton brandstof naar het bankroete Servië sturen. De lading is vooral bedoeld voor de steden die door de oppositie wordt bestuurd, zoals Nis en Pirot. De actie 'Energie voor Democratie' moet aantonen dat verzet tegen Milosevic loont. Bovendien wil Brussel bovendien aangeven het niet op de bevolking, maar op het regime te hebben voorzien.

Zelfs de meest onafhankelijke opiniepeiling geeft aan dat Milosevic nog steeds de meest populaire politicus van het land is. Hoe geringschattend de bevolking over politici denkt blijkt uit het feit dat slechts 13 procent van de ondervraagden de president steunt. De overige politici scoren echter nog lager.

In Brussel en Washington begint bij sommigen het besef door te dringen dat sancties tegen Servië mogelijk niet tot de gewenste val van Milosevic leiden. Al bijna tien jaar wordt Servië geïsoleerd door diverse dwangmaatregelen.

De sancties zijn fors opgevoerd. Er is momenteel een internationaal verbod op investeringen in het land en olieleveranties of wapenverkopen aan het regiem. Het burgerluchtverkeer naar Servië ligt lam en steeds meer Servische leiders kunnen hun land niet uit vanwege visa-restricties.

De hopeloos verdeelde oppositie is het over een ding eens: sancties treffen de bevolking, maar raken Milosevic niet persoonlijk. Naar verluidt is de leider het meest bedroefd over het feit dat hij geen whisky meer kan drinken met hoge buitenlandse gezanten.

Vooral in Brussel, maar ook in Washington, wordt er daarom gepleit voor smart sanctions (slimme sancties), een vreedzame variant op de tijdens de oorlog gebruikte slimme bommen.

De olietransporten naar de oppositiesteden passen in deze tactiek. Het verleden heeft echter geleerd dat Milosevic een groot strateeg is. Zijn beste wapen, de vertragingstactiek, paste hij ook toe bij de brandstofleveranties. De wagens stonden vast aan de grens, omdat de papieren niet in orde waren, er monsters genomen moesten worden, de trucks te zwaar zouden zijn voor de Servische wegen, enzovoorts, enzovoorts.

Pas dinsdagavond lukte het alle 14 tankwagens hun doel te bereiken en de brandstof af te leveren bij de plaatselijke energiecentrale. Tien kwamen aan in Nis en vier in Pirot. Intussen had Belgrado de kans schoon gezien in breed uitgemeten tv-uitzendingen te melden dat als de Europese Unie niet in staat was olie te leveren, de regering dat zelf wel zou doen.

Het twee weken durende oponthoud aan de grens gaf de Servische regring een uitgelezen kans Milosevic als een barmhartig leider neer te zetten. Het ligt voor de hand dat Milosevic de vertragingstactiek bij volgende leveringen weer zal toepassen. Daarmee dreigt de EU-olie een druppel op een gloeiende plaat te worden.

Milosevic kan dit kat-en-muisspel blijven spelen omdat er vanuit Kroatië en Bosnisch-Servië (Srpska) op grote schaal olie naar Servië wordt gesmokkeld. Wanneer de onvrede onder de bevolking toeneemt kan de gaskraan weer even worden opengedraaid.

Aan het spel rond de olie wordt door duistere lieden grof geld verdiend. Het is deze clan van bevriende 'zakenlieden' die met de politie de machtsbasis vormt voor Milosevic. Het Brusselse plan om deze groep visa te weigeren is voor Milosevic dreigender dan de olieleveranties.

De onvrede onder deze 'zakenlui' over de beperkte bewegingsvrijheid is groot. Waar de democratische oppositie faalt in het verjagen van de president lukt dat misschien de lokale maffia.