FNV Bondgenoten en de Bouw- en Houtbond FNV steunden deze opvatting, waarop de vakcentrale uiteindelijk eind vorige maand de centrale looneis definitief bijstelde naar 4 procent. Daarnaast wordt een half procent van de loonruimte geëist voor 'goede doelen' zoals kinderopvang, aanpak van werkdruk en scholing.

De FNV-achterban maakte klip en klaar nu eindelijk wel eens te willen meeprofiteren van de economische groei. De riante optieregelingen in de top van het bedrijfsleven was de andere drijfveer. Vrins voegt daaraan toe dat de hogere looneis ook bijdraagt aan de beeldvorming. "Het is vooral goed voor het imago van onze bond."

De werkgevers vindt hij uitermate voorspelbaar in hun reactie. "Als het slecht gaat wijzen ze naar de arbeidsvoorwaarden en als het goed gaat ook." Werkgeverskoepel VNO-NCW reageerde furieus op de hogere looneis en waarschuwde andermaal voor prijsinflatie en verslechtering van de concurrentiepositie van het Nederlandse bedrijfsleven.

"Ach, de economie kan wel tegen een stootje. We hoeven echt niet bang te zijn voor extra werklozen door onze eis", zegt Vrins. Om de risico's voor de werkgelegenheid en een solidaire inkomensontwikkeling voor uitkeringsgerechtigden toch te beperken, wordt door de FNV-bonden ingezet op éénjarige contracten.

"Bovendien is het ons noodlot dat wij met onze looneis achter de economische feiten aanlopen. Iedereen weet nu zo'n beetje wel dat we jaren niet meer hebben gevraagd dan een inflatiecorrectie. Daar willen we nu wat voor terug." Volgens Vrins beseffen de werkgevers dit ook, maar verlangt de rituele dans tussen sociale partners een hard tegengeluid. "Eigenlijk houden ze zich bijzonder rustig. Mijn indruk is dan ook dat ze het voor volgend jaar wel geloven."

VNO-NCW biedt volgend jaar niet meer dan 2 procent loonstijging, met meer aandacht voor flexibele beloning zoals winstdeling en prestatieloon. Met een flexibele beloning, afhankelijk van de prestaties van het bedrijf, zou de 4 procent voor werknemers alsnog in zicht komen, aldus VNO-NCW.

Vrins moet hier niets van hebben. Prestatiebeloning ligt bij ambtenaren traditioneel erg gevoelig, met name volgens welke criteria dit moet gebeuren. Minister Peper (Binnenlandse Zaken) liet bij de cao-onderhandelingen voor 1999 weten meer naar prestatie te willen gaan belonen. Een gezamenlijke werkgroep onderzoekt nu of en hoe dat moet gaan gebeuren.

Ondanks de afkeer van variabele beloning wil de Abvakabo zich principieel met de markt meten. "De overheid is zeker de laatste vijftien jaar geen trendsetter meer, ook niet op het gebied van arbeidsvoorwaarden." Hij geeft toe dat de overheid als werkgever met zeer uiteenlopende sectoren te maken heeft. "Natuurlijk maakt het groot verschil of je bij een gemeente of in de zorgsector werkt." Toch is dit een onvoldoende verzachtend argument voor de Abvakabo-voorzitter. "Het bedrijfsleven betaalt de prijs voor kwaliteit wel. De overheid is te lang laks en afwachtend geweest."

Dat laatste geldt zeker ook voor de Abvakabo zelf als het gaat om maatwerk in cao's. De vakbond staat zeer terughoudend tegenover de cao-á-la-carte, ook wel meerkeuze-cao genoemd. In het bedrijfsleven maakt deze cao-vorm grote opgang. Bij Vrins en de zijnen ligt vooral de ruil tussen tijd en geld erg gevoelig. Het risico van aantasting van de 36-urige werkweek wordt door de Abvakabo te groot geacht.