Deze investering in comfortabele en vooral razendsnelle treinen komt boven op het bedrag van ƒ2,8 miljard dat de NS heeft geboden voor de exploitatie van de HSL-Zuid. Op 1 september werd het plan op de luchthaven Schiphol door NS-topman R. den Besten aan minister Netelenbos (Verkeer en Waterstaat) overhandigd. Later die dag trakteerde het ministerie de NS-medewerkers op champagne. Projectleider Korf van de HSL-Zuid hief daarbij het glas op de mijlpaal die volgens hem was bereikt in de geschiedenis van het openbaar vervoer.

Twee weken terug verwees zijn directe baas, minister Netelenbos, in ongebruikelijk felle bewoordingen het plan echter naar de prullenbak. Zowel kwalitatief als financieel zou het bod onvoldoende zijn. "Het is zo slecht, dat onderhandelen geen enkele zin heeft", zo liet de bewindsvrouw de Tweede Kamer vorige week nog weten. Met name de reiziger zou er nauwelijks beter van worden.

Dat laatste schoot de NS-directie in het verkeerde keelgat. "Wij zijn van mening dat wij juist voor de reiziger een fantastisch plan hebben gepresenteerd", aldus NS-topman R. den Besten. "Door de nieuwe hogesnelheidstreinen via de HSL te laten 'uitwaaieren' over grote delen van het bestaande Intercitynetwerk worden reistijden verkort en kunnen zoveel mogelijk mensen profiteren van de HSL. Dus niet alleen de reizigers van de Thalys, maar ook het binnenlands vervoer maakt een enorme sprong voorwaarts."

Het aantal reizigers zal volgens de NS dan ook een explosieve groei doormaken wanneer het bedrijf de hogesnelheidstrein mag gaan exploiteren. De minister gokt, wanneer de flitstrein in 2006 in ons land gaat rijden, op 19 miljoen reizigers; de NS denkt op jaarbasis maar liefst 27 miljoen passagiers de trein in te kunnen lokken. Daarnaast verwacht de NS een extra groei op het eigen kernnet met nog eens 40 miljoen extra reizigers per jaar. De cijfers zullen ons land volgens de NS-top kunnen behoeden voor het dreigende verkeersinfarct.

Om al deze passagiers echter plaats te kunnen bieden, moet de NS ruim ƒ5 miljard investeren. Voor dat geld worden vijftig hogesnelheidsintercity's (260 rijtuigen) aangeschaft, die vanaf 2006 met ruim tweehonderd kilometer per uur vijftien steden in ons land aansluiten op de flitstreinen naar Parijs en Londen. Voorts worden extra flitstreinen en 250 nieuwe Intercitydubbeldekkers aangeschaft. Ook op het comfort wordt niet bezuinigd. Zo worden alle nieuwe hogesnelheidsintercity's voorzien van airconditioning, extra bagageruimte en actuele reisinformatie in de trein.

In tegenstelling tot wat de minister beweert, is de grote winnaar volgens de NS dus wel degelijk de reiziger. Zo wordt het spoorboekje volgens de NS overbodig, omdat de treinen met een veel hogere frequentie gaan rijden. Uit onderzoek blijkt dat passagiers nu nog vaak hun reis plannen, omdat de treinen 'slechts' om het kwartier vertrekken. Dat is straks niet meer nodig, omdat op de belangrijke trajecten in de toekomst niet langer dan tien minuten hoeft te worden gewacht.

Zo rijden er op dit moment tussen Schiphol en Rotterdam ieder uur vijf Intercity's. Dat worden er straks negen. Bovendien gaat de reistijd omlaag van 46 minuten nu, naar 19 minuten in 2006, een reductie van 59 procent. De frequentie van de flitstrein naar Parijs wordt opgevoerd naar één keer per uur en die van Londen naar één keer per twee uur.

De NS vraagt zich dan ook hardop af wat minister Netelenbos mist in het plan. Volgens het spoorbedrijf is alles erop gericht het de reizigers zo gemakkelijk mogelijk te maken. De NS garandeert zelfs een punctualiteit van 95 procent. "Wordt dit niet gehaald, dan kan de reiziger rekenen op een schadevergoeding. Hoe die er uit moet komen te zien, is nog een punt van overleg tussen ons en het ministerie."

Desondanks adviseerde de commissie van Wijzen de bewindsvrouw echter om het bod onmiddellijk naar de prullenbak te verwijzen. Wel kreeg de NS van de bewindsvrouw nog één kans, zij het op haar voorwaarden. NS-topman Den Besten wees op zijn beurt dit aanbod af. Naar nu pas duidelijk is geworden, omdat Netelenbos de Nederlandse Spoorwegen wilde verplichten om iedere reiziger volledig schadeloos te stellen bij een vertraging van meer dan een half uur. "Onacceptabel", zo stelde de NS, omdat de overheid geen enkele verantwoordelijkheid aanvaardt voor de beschikbaarheid van de infrastructuur.

Het is slechts één van de in totaal 25, volgens de NS feitelijke, onjuistheden in het rapport van de commissie van Wijzen. Zo suggereert de commissie, onder leiding van TNT-Postgroep-topman A. Scheepbouwer, dat bepaalde intercity's komen te vervallen. "Onzin", zo bestempelt de NS. "Aan het huidige intercity-net wordt niet getornd."

Voorts verwijt Den Besten de commissie gegoochel met cijfers. Zo is de NS uitgegaan van een concessieduur van dertig jaar. "Wanneer wij, net als de minister waren uitgegaan van zestig jaar, hadden we een bod kunnen uitbrengen in de orde van grootte van ƒ4 miljard." Ook het verwijt van de minister dat de overheid veel moet investeren om het voorstel van de NS mogelijk te maken, verwijst Den Besten naar het rijk der fabelen: "De NS verwacht geen extra investeringen van de overheid."