Van onze correspondent - BERLIJN, dinsdag

Met de gedwongen faillissementsaanvraag van Philipp Holzmann AG, het tweede bouwbedrijf van Duitsland, dreigen bij onze oosterburen in één klap 68.000 werknemers hun baan te verliezen. Van hen zijn er 28.000 in dienst van het precies 150 jaar oude bouwconcern, 40.000 werken er bij onderaannemers en toeleveringsbedrijven.

Het instorten van het Holzmann-imperium leidde gisteren tot emotionele taferelen. Dat was eerst het geval aan de onderhandelingstafel waar na het mislukte overleg met de banken het 'zwartepieten' in volle hevigheid losbarstte. De verwijten gingen niet alleen uit naar de geldschieters, maar ook naar de politiek. "Die maakt zich alleen maar zorgen om een mogelijke verkoop van Mannesmann aan de Britten. Niemand schijnt geïnteresseerd te zijn in het behoud van onze banen", beklaagde Jürgen Mahneke zich, de voorzitter van de centrale ondernemingsraad bij Holzmann.

Later op de dag had het slechte nieuws over de mislukte redding ook de nodige impact op de 1200 bouwplaatsen verspreid over heel Duitsland. In Frankfurt gingen bouwvakkers van Holzmann de straat op en uitten hun teleurstelling en wanhoop door het verkeer urenlang te blokkeren. Anderen die achterbleven moesten in allerijl bouwmateriaal in veiligheid brengen, om te voorkomen dat gealarmeerde schuldeisers deze zouden komen weghalen. "We zijn nog niet in faillissement. Nog lang niet", riep een werknemer, zoekend naar een lichtpuntje in de duisternis.

Bij Holzmann kwamen vorige week onverwachte tegenvallers aan de oppervlakte. Het bouwconcern moest de banken verliezen tot een bedrag van 2,3 miljard mark melden. Om het gat te dichten werd een saneringsplan gepresenteerd, dat het ontslag van 3000 werknemers in hield. Er werd tevens aan de geldschieters een nieuwe miljardeninvestering gevraagd. Om de twintig banken over de streep te trekken, boden de werknemers aan 6 procent in inkomen te willen inleveren en de werkweek tot 43 uur te willen verlengen.

Nadat gistermorgen het marathonoverleg van vijftien uur ten einde was, werd eerst de Deutsche Bank verweten onvoldoende over de brug te zijn gekomen. De huisbankier en de op twee na grootste aandeelhouder van Philipp Holzmann beet fel van zich af en bleek met 1,5 miljard mark zelfs buitenproportioneel aan het plan te hebben willen bijdragen.OOk de Commerzbank en Helaba en WestLB kregen kritiek.

Het lot van de Duitse bouwgigant is nu in handen van een curator, die alsnog zal moeten proberen de geldschieters op één lijn te krijgen voor het verlenen van een krediet van rond de drie miljard mark. De kansen daarop werden gisteren in zijn algemeenheid als erg klein ingeschat. De verhouding van Holzmann tot sommige banken is er de laatste week niet beter op geworden. De Commerzbank onderzoekt zelfs of er gerechtelijke stappen tegen de directie van het bouwbedrijf mogelijk zijn. Kort voordat Holzmann vorige week met de billen bloot ging met het miljoenenverlies, werd bij deze bank nog snel even 50 miljoen van een kredietrekening afgehaald.

Kanselier Gerhard Schröder was gisteren één van de velen, die zich door de gang van zaken bij het bouwbedrijf geschokt toonde, maar zich ook machteloos voelde. "Wij doen wat wij kunnen", sprak de SPD-politicus, die werkeloosheidsbestrijding als zijn belangrijkste opdracht ziet. "Dat is helaas weinig", luidde zijn weinig bemoedigende toevoeging.

Ondertussen is bij onze oosterburen de discussie losgebarsten hoe het mis kon gaan met het anderhalve eeuw oude bouwconcern. Begin dit jaar luidde de overkoepelende organisatie van de bouwsector in Berlijn-Brandenburg al de noodklok, vanwege het grote aantal faillissementen. Als veroorzakers van de slechte markt werden toen genoemd de moordende concurrentie door de Europese inschrijvingsprocedures, die loondumping in de hand werken en de instroom van zwarte werknemers, die zelfs een maffiose structuur kent.

Wordt de situatie toegespitst op Holzmann dan is in de sector te beluisteren dat het concern te groot, te bureaucratisch en te weinig flexibel was. Dat wordt voormalige bestuurders verweten, die ook niet zouden zijn opgetreden tegen fraude, bedrog en geknoei met de boekhouding. Het openbaar ministerie in Frankfurt heeft tegen een aantal ex-medewerkers onderzoekingen lopen.