Zo'n 200.000 Oost-Timorezen zitten nog steeds vast in vluchtelingenkampen op West-Timor, waar ze worden geterroriseerd door de pro-Jakarta milities, die hen ervan weerhouden terug te gaan naar huis.

De overeenkomst kwam tot stand na een bezoek van de Amerikaanse VN-ambassadeur, Richard Holbrooke, aan enkele vluchtelingenkampen. Holbrooke, die zei "diep geroerd" te zijn door het akkoord, had Indonesië gewaarschuwd dat de behandeling van de vluchtelingen een maatstaf zal zijn voor de beoordeling of het land werkelijk op weg is een democratie te worden.

Als de vluchtelingenkampen er over een maand tot zes weken nog zijn "dan weten we zeker dat de verkeerde mensen nog altijd aan de touwtjes trekken in Indonesië. We zijn niet blij met wat we hier in de kampen zien. Het staat in schril contrast met de verklaringen van het Indonesische leger", aldus Holbrooke.

Als onderdeel van het akkoord werd een 'Gezamenlijke Grenscommissie' ingesteld, die "de ongewenste acties van milities" (die moeten worden ontwapend en gevangengenomen) en confrontaties tussen de VN-macht en Indonesische militairen in het grensgebied tussen Oost- en West-Timor moet voorkomen. "De vraag of het een historisch akkoord is of niet, zal blijken uit de wijze waarop het wordt uitgevoerd", aldus Holbrooke.

Hoewel de schijn in het land veelal bedrieglijk is, lijkt Indonesië op weg het Timor-probleem serieuzer aan te pakken dan tot dusver. Albert Hasibuan, voorzitter van de nationale Commissie voor het Onderzoek naar de Schendingen van Mensenrechten op Oost-Timor, zei dat de legertop, inclusief de toenmalige legerleider Wiranto, zal worden gedagvaard.

"Het is niet meer dan redelijk dat Wiranto, als de toenmalige hoogste commandant, verantwoordelijk wordt gesteld voor zijn kennelijke laksheid bij het pogen een eind te maken aan het bloedvergieten op Oost-Timor, in het bijzonder in de hoofdstad Dili", aldus Hasibuan.

"Ook andere officieren die in verband worden gebracht met het bloedvergieten op Oost-Timor zullen worden gehoord", zei hij, "zoals onder andere generaal Sjafrie Sjamsoeddin, die volgens een getuige aanwezig was bij de bestorming van bisschop Belo's paleis door milities. Tijdens ons laatste bezoek aan Oost-Timor hebben we talrijke bewijzen gevonden voor de nauwe samenwerking tussen Indonesische militairen en milities bij de massale vernielingen en moordpartijen op het eiland."