door Teije Brandsma - NAIROBI, dinsdag

"Achter me liggen de duurste maïszakken ter wereld!" schreeuwt Bryan Clark boven het geraas van de motoren van de C-130 Hercules uit. Over enkele minuten wordt 16.000 kilo maïs vanuit de Hercules gedropt in een dorp in het zuiden van Soedan. Het is voedsel voor een streek die volgend jaar minder hulp van buitenaf nodig heeft. Er is minder gevochten in de regio, de regens waren overvloedig en de oogsten zien er hoopgevend uit. Zuid-Soedanezen lijken weer deels voor zichzelf te kunnen zorgen.

Dorpsbewoners staan klaar om het uit het vliegtuig gedropte voedsel te verzamelen.

FOTO'S: WFP

De C-130 Hercules vliegt over de kilometers brede bedding van de Nijl en begint vanaf dat moment weer te dalen. Het gebied waar de drie Zuid-Afrikaanse piloten in de cockpit nu hun 324 zakken maïs moeten afwerpen is Adior, een streek enkele tientallen kilometers van Afrika's langste rivier. Het land is tot aan de horizon vlak. Dit is de beroemde Sudd, het grootste moerasgebied ter wereld. En het is niet alleen vlak, het is ook groen.

"Er is hier beneden een hongersnood gaande, maar tegelijkertijd lijkt er vanuit de lucht niets verdord. De problemen hebben vooral met de oorlog te maken, niet met het uitblijven van regen. Plunderende soldaten zorgen ervoor dat dorpelingen vluchten, zodat er niets wordt aangeplant. En zonder aanplant krijg je natuurlijk altijd hongersnood, regen of geen regen."

Om de massale sterfte onder bevolking als gevolg van oorlogshandelingen en de daaropvolgende hongersnoden, werd in 1989 gestart met een grote hulpoperatie, Operation Lifeline Sudan (OLS). Miljoenen Soedanezen ontvangen, grotendeels vanuit de lucht, nu al tien jaar lang voedsel van de internationale gemeenschap.

De Hercules, samen met zeventien andere vliegtuigen al jaren gecharterd door de VN voor deze grootschalige Operatie Lifeline Sudan, dondert over de moerasdelta. Ineens duiken in de eindeloze groene vlakte een aantal hutjes op.

Het Hercules-vliegtuig 'lanceert' een lading voedsel voor de hongerende Soedanezen.

Bij 'vijf' springt een groot licht op rood, de piloot in de cockpit trekt het vliegtuig ineens in een hoek van dertig graden en met een donderend geluid razen negen pallets de diepte in. De hele procedure wordt tijdens een derde ronde nog eens herhaald zodat het andere deel van de lading, opnieuw negen pallets, afgeworpen kan worden.

Tenslotte vliegt het vliegtuig een laatste maal over het terrein is de lading op de juiste plek terecht gekomen? waarna captain Tony Evans zijn vliegtuig weer hoogte laat winnen en terugvliegt naar de thuisbasis in Lokichoggio, in het noorden van Kenia. Dit was de tweede voedseldropping vandaag, hij moet er nog een uitvoeren. Iedere vlucht kost omgerekend 60.000 gulden.

Vanaf 1992 is in totaal 535.000.000 kilo maïs, bonen, sorghum en graan uitgedeeld. "Er zijn honderdduizenden levens gered", concludeert WFP-woordvoerder Lindsey Davies in Nairobi. Vooral op het hoogtepunt van de hongersnood, in 1998, gaf de VN via het Wereld Voedsel Programma zulke massale assistentie dat voorkomen werd dat complete delen van het zuiden van Soedan ontvolkt raakten.

Maar dit jaar hebben hoopvolle ontwikkelingen, zoals minder strijd ook tussen rivaliserende fracties en veel neerslag er voor gezorgd dat de voedselhulp volgend jaar vrijwel gehalveerd kan worden.

Maar het Wereld Voedsel Programma waarschuwt echter voor te groot optimisme. Want er is nog altijd geen vredesakkoord tussen het noorden en het zuiden en daardoor is de situatie op de langere termijn onzeker.

De afgelopen jaren is veel kritiek op VN geuit omdat men naliet druk uit te oefenen op de strijdende partijen om een vredesplan op te stellen. Maar de medewerkers van het Wereld Voedsel Programma wijzen erop dat ze geen politici zijn. Het is niet hun taak een politieke oplossing aan te dragen. Zij zijn hulpverleners en moeten ervoor zorgen dat hongerigen een periode van schaarste kunnen overbruggen. En dat lijkt voor een deel van de Soedanezen nu gelukt.

"Deze operatie is een succes", vindt de 31-jarige Daniël Stolk uit Capelle aan de IJssel, die als logistiek medewerker sinds bijna twee jaar voor WFP in Nairobi werkt.

"Anderhalf miljoen mensen werden vorig jaar met de dood bedreigd. We hebben velen van hen gered. En wat hebben we voor alternatief? Vertrekken en de mensen laten kreperen? Deze Nederlandse belastingcenten zijn in ieder geval goed besteed."