Terugtrekkende kustlijn door watermisbruik rampzalig voor milie

&referer=" WIDTH="0" HEIGHT="0" BORDER="0" ALIGN="LEFT" ALT="">

dinsdag
23 november 1999

Dode Zee met ondergang bedreigd

JERUZALEM, dinsdag

Waar vroeger het zoute water stroomde, luieren nu toeristen in strandstoelen op de uitgedroogde grond. Hotels die eens aan zee stonden, staan nu honderden meters van de kustlijn verwijderd. De Dode Zee gaat dood. Ongeveer eenderde van de zee is verloren gegaan doordat er te veel water uit is weggepompt voor zoutwinning en voor de oprukkende industrie.

Als de zee tussen Israël en Jordanië blijft krimpen, zal ook een van de meest zeldzame ecosystemen ter wereld verdwijnen. Sommige milieuactivisten zeggen dat de pas gesloten vredesakkoorden in het Midden-Oosten het verval versnellen, omdat toerisme en bouwactiviteiten daardoor worden gestimuleerd. Anderen menen dat de vrede het juist voor het eerst in de geschiedenis mogelijk maakt dat voormalige vijanden samenwerken om de zee van de ondergang te redden.

De terugtrekkende kustlijn heeft toeristen tot nu toe niet ontmoedigd. In 1998 bezochten zo'n 530.000 mensen de laagste plek op aarde op 410 meter onder de zeespiegel, meer dan twee keer zoveel als in 1996. Tijdens weekeinden zijn de stranden en parken die de zee omringen volgepakt met toeristen. Ze klauteren over de rotsen en nemen foto's van elkaar, drijvend in het water dat tien keer zo zout is als andere zoute wateren, of ingesmeerd met de geneeskrachtige mineraalrijke modder.

Cameron Smith uit Londen, die op een wolkenloze dag onder een zonnenscherm aan zee zit, vindt dat Israël en Jordanië het gebied beter moeten beschermen. "Als het een natuurlijk fenomeen is, kan er misschien moeilijk iets aan worden gedaan", zegt hij. "Maar als het komt door het watergebruik in de omgeving, is het jammer dat het niet beter geregeld wordt."

Kruispunt

De Dode Zee is te zout voor levende organismen, maar in de omgeving ervan zijn bijzondere planten en dieren te vinden. De steenbok, het luipaard en de klipdas, allemaal met uitsterven bedreigd, komen er nog steeds voor. "De Dode Zee is een kruispunt van biodiversiteit, vooral van de flora", zegt Gidon Bromberg, hoofd van de Midden-Oostenafdeling van de milieuorganisatie Friends of the Earth. De belangrijkste waterbron van de Dode Zee is de Jordaan, maar slechts 10 procent van het water uit die rivier stroomt tegenwoordig nog de zee in. De rest wordt afgenomen door Jordanië, Syrië, Israël en de Palestijnse Autoriteit, voor irrigatie en andere toepassingen.

Volgens Bromberg hebben ook de bouw van hotels en de winning van potas (kaliumcarbonaat) en andere mineralen door Israël en Jordanië bijgedragen aan de achteruitgang van de zee. Ooit was de Dode Zee 76 kilometer lang, nu is dat nog maar 55 kilometer. De droogte die dit jaar heerste in het gebied heeft de bedreiging van de zee bovendien nog verergerd, meent Michael Buyth, geoloog bij het Israëlische ministerie van infrastructuur. Tijdens de vorige winter viel slechts de helft van de normale hoeveelheid regen. En als de huidige omstandigheden niet veranderen, zal het waterniveau binnen 200 jaar zakken tot 510 meter onder zeeniveau, zegt Buyth.

Er zijn al vele oplossingen bedacht voor de terugtrekking van de Dode Zee, maar ze zijn allemaal weer verworpen. Een kanaal graven naar de Middellandse Zee of de Rode Zee is te duur: ongeveer 10,7 tot 12,8 miljard gulden, nog afgezien van de jaarlijkse onderhoudskosten. Bovendien zou dat het milieu weer op andere manieren belasten. Het verminderen van het watergebruik is ook nauwelijks haalbaar. Volgens een van de gesloten vredesakkoorden heeft Jordanië per jaar recht op 56,6 miljard kubieke meter water uit de Jordaan. Een poging van de Israëlische regering om die hoeveelheid te halveren vanwege de droogte dit jaar, stuitte op hevig verzet.

Schade

Volgens David Katz, projectcoördinator van Friends of the Earth, heeft het vredesproces zowel kwalijke als gunstige gevolgen voor het milieu. De grotere politieke stabiliteit heeft meer toeristen en industriëlen aangetrokken, wat schade oplevert voor het milieu, maar tegelijk is de deur opengezet naar een betere samenwerking tussen regeringen. Friends of the Earth heeft zowel in Israël als in Jordanië gelobbyd om de Dode Zee tot beschermd gebied te laten verklaren, wat de regeringen zou dwingen om het watergebruik, de zoutwinning en het toerisme aan banden te leggen.

Bromberg vindt dat er ook een "rode lijn" moet worden bepaald, zoals eerder is gebeurd bij het Meer van Galilea, de belangrijkste waterbron van Israël. Wanneer het waterniveau onder de rode lijn komt, is de overheid verplicht om actie te ondernemen. Desondanks zijn milieuactivisten pessimistisch over de toekomst van de Dode Zee, simpelweg omdat er niet genoeg water is in het Midden-Oosten. "Er bestaat geen echte oplossing", zegt Buyth. (AP)

Auteursrechten voorbehouden 1996-1999, © Dagblad De Telegraaf, Amsterdam De Telegraaf-i wordt het best bekeken met Netscape Navigator, Netscape Communicator of Microsoft Internet Explorer.