Megabedrijven in de land- en tuinbouw voldoen aan de wensen van de maatschappij. Deze grootschalige bedrijven zijn in staat om zonder subsidies te werken, produceren op een verantwoorde en duurzame manier en zijn zeer open naar de burgers toe.

Dat stellen onderzoekers Kees Verhaar en Aimée Hoeve van Stoas Onderzoek in het gisteren gepresenteerde rapport 'Megabedrijven in agrarisch Nederland'. Het onderzoek is verricht op verzoek van boerenorganisatie LTO-Nederland en het ministerie van Landbouw.

Aanleiding voor het onderzoek is een in 1997 door de Tweede Kamer aangenomen motie van het CDA-Kamerlid Van der Linden waarin wordt gesteld dat megabedrijven maatschappelijk ongewenst zijn.

"De term megabedrijf staat in een kwaad daglicht bij de publieke opinie", zegt Verhaar. "Het wordt geassocieerd met schaalvergroting, industriële productie en met weinig aandacht voor dierenwelzijn. Uit ons onderzoek blijkt echter dat veel megabedrijven juist heel goed bezig zijn met dierenwelzijn en wel degelijk rekening houden met de wensen van de maatschappij."

Verhaar en Hoeve deden onderzoek in bijna alle sectoren van de Nederlandse land- en tuinbouw. "Een megabedrijf hoeft niet per se een enorm groot bedrijf te zijn", zegt Verhaar. De belangrijkste kenmerken zijn dat zo'n bedrijf vaak actief is in meerdere primaire sectoren, sterk is gericht op groei, activiteiten ontplooit over de landsgrenzen, door een familie wordt gerund en een sterk geïntegreerde keten heeft. Met andere woorden, dat het product 'van zaadje tot karbonaadje' wordt begeleid. "Megabedrijven lopen vaak vooruit op marktontwikkelingen en anticiperen op trends in de samenleving", stelt Verhaar.

Jan Hoogenboom runt samen met zijn vrouw Miranda een zogeheten 'megabedrijf'. In een maatschap met de buurman melkt hij dagelijks 200 koeien. De melk wordt door Hoogenboom zelf verwerkt tot zuivelproducten als Turkse yoghurt. Hij levert zijn producten aan onder meer het winkelbedrijf en de KLM.

"Ik voel me geen megabedrijf", zegt Hoogenboom. "We werden door de Superheffing gedwongen meer rendement te halen uit de hoeveelheid melk die we produceerden. Het geheim van mijn bedrijf is dat ik iets negatiefs heb weten om te draaien in een uitdaging."