Bank of Scotland was net iets eerder met de aankondiging buiten de eigen landsgrenzen hypotheken te gaan verkopen via internet. Maar hoedt u voor namaak, zo slaat de eveneens deze week gelanceerde, louter en alleen via het 'world wide web' opererende Belgische tegenstrever Europeloan zelfverzekerd terug. "Om goedkoop te zijn moet je internet only zijn. Anders heb je nog steeds die dure kantoren."

De Zweed Peter Fredell, president-commissaris van Europeloan, lardeert zijn betoog regelmatig met een bulderende lach. "Bankieren heeft niets met magie te maken; de banken hebben het zo mysterieus gemaakt. Als je vraagt waarom de rente zo hoog is krijg je ingewikkelde verhalen over de markt te horen. En niet het juiste antwoord: 'omdat we zulke hoge kosten hebben'. Uiteindelijk verschilt een kredietverstrekker niet van een fietsenfabriek. Degene met de laagste kosten wint."

Fredell is tevens eigenaar van Fredell & Co, een financiële dienstverlener die zich bezighoudt met het bundelen van hypothecaire leningen, om deze vervolgens in grote pakketten door te verkopen aan bijvoorbeeld pensioenfondsen. Zijn bedrijf is met een belang van 32% de grootste aandeelhouder van Europeloan. De bulk van de overige aandelen is gelijkelijk verdeeld over de Vlaamse investeringsmaatschappij GIMV, het Zweeds/Britse conglomeraat ABB en Stater. Deze laatste partij is een volledige dochter van het Bouwfonds Nederlandse Gemeenten, dat op haar beurt binnenkort verder door het leven hoopt te gaan als een loot aan de stam van ABN Amro.

De administratie rond de hypotheekverstrekking komt volledig in handen van aandeelhouder Stater. "De meest efficiënte beheerder in heel Europa", stelt Fredell. Het grootste kostenvoordeel vloeit uiteraard voort uit het feit dat Europeloan geen kantorennet draaiende hoeft te houden in tegenstelling tot Bank of Scotland, dat in feite op twee paarden wedt. "Het opzetten van een goede website kost minder dan één bankfiliaal! En daarmee kunnen we miljoenen klanten bereiken. Het is werkelijk mind boggling. Helaas moeten we wel in marketing investeren om die klanten te bereiken. Op dat gebied hebben we helaas nog niets revolutionairs kunnen doen."

Het bedrijf gaat de formule allereerst in thuismarkt België en Zweden 'uitrollen'. Het laatste land is het mekka voor internetbankieren: gezien de verregaande automatisering van de samenleving komt er aan het afsluiten van een hypotheek daadwerkelijk geen papier meer te pas afgezien van het uiteindelijke officiële contract. Overigens zal de eerste transactie niet voor de jaarwisseling plaatsvinden. "Wij zijn bang dat concurrenten gaan wijzen op de gevaren van het millenniumprobleem op het internet."

Die concurrenten zijn nu nog vooral de banken van 'steen en cement'. "Maar binnen een maand zullen zich nog meer internet only-aanbieders aanbieden", voorspelt Fredell. "Geen wonder! Het is goedkoper en je kunt er meer geld mee verdienen."

De Rabobank, met een marktaandeel van ruim 25% onbetwist de grootste hypotheekverstrekker in Nederland, rekent erop dat goedkope internetaanbieders als Europeloan en Bank of Scotland vooral elkaar gaan beconcurreren. "Vanwege de lage rente zijn het afgelopen jaar veel hypotheken overgesloten of verhoogd", aldus een woordvoerder. "Hypotheken worden dus steeds meer onderdeel van persoonlijke financiële planning, in plaats van een simpele transactie. Dat betekent ook dat de klant steeds meer is gebaat bij een compleet advies."

Ook analist Harry Luchtenveld (MeesPierson) ziet niet direct een hele grote bedreiging in de internetaanbieders. "Mensen willen over het algemeen toch graag wat advies, en dat is niet de sterkste kant van directe aanbieders. Toch wordt de druk wel opgevoerd, want er is altijd een groep consumenten die vooral gevoelig is voor prijsverschillen."

Vooral voor andere, meer gestandaardiseerde producten zou internet meer kunnen betekenen dan nu het geval is, denkt Luchtenveld. Ontwikkelingen worden zijn inziens afgeremd door het feit dat de banken nu nog veel kantoren hebben. "Ze proberen een en ander uit te faseren. ABN Amro heeft nu ruim 900 vestigingen, terwijl 400 meer dan zat is. Bij de Rabobank is dat beeld nog sterker. Ik denk dat het hele Nederlandse kantorennetwerk zo'n 40% kleiner kan. Op de wat langere termijn zullen andere bedrijven wellicht blij zijn dat de 'financials' met minder mensen toe kunnen. Want de arbeidsmarkt blijft de komende jaren overspannen."