In de Filippijnse hoofdstad Manila, zijn laatste stop op een kennismakingstocht langs enkele ASEAN-bondgenoten, herhaalde Wahid wat hij vorige week en ook eerder zei: "Als we een referendum in Oost-Timor kunnen houden, waarom dan niet in Atjeh. Wat ook de uitkomst zal zijn, wij zullen die accepteren."

Vorige week voegde hij daar aan toe, dat de vraag is wanneer een dergelijk referendum wordt gehouden. Die uitspraak werd en wordt algemeen uitgelegd als het voornemen om een volksraadpleging in Atjeh op de lange baan te schuiven, zo niet er geheel van af te zien.

Ook gisteren maakte Wahid op zijn eigen wijze duidelijk, dat Atjeh voorlopig niet op onafhankelijkheid kan rekenen. Hij zei erop te vertrouwen, dat de bevolking er voor zal kiezen bij Indonesië te blijven.

Kettingreactie
Wahid, die zich ook geconfronteerd weet met onafhankelijkheidsbewegingen in Irian Jaya (het voormalige Nieuw-Guinea), in de eveneens tot Sumatra behorende provincie Riau en op de Molukken, zei gisteren dat hij een vreedzame oplossing van het probleem-Atjeh nastreeft en dat hij niet van plan is het leger in te zetten om de opstand te bedwingen.

De krijgsmacht op zijn beurt maande het staatshoofd tot spoed, op straffe van de gevreesde afscheiding en het verder uiteenvallen van de republiek.

Terwijl de nieuwe president in de veronderstelling verkeert dat het probleem-Atjeh in de Indonesische traditie van 'mushwara' kan worden opgelost, d.w.z. met een dialoog die net zo lang duurt tot er eensgezindheid bestaat, heeft Atjeh aan de overwinning geroken nadat Oost-Timor zich zijn onafhankelijkheid had verworven en is onverzoenlijker dan ooit tevoren.