ABN Amro blijkt in het strafrechtelijk onderzoek van justitie naar de megafraude van ƒ180 miljoen bij het Diamantfiliaal aan de Amsterdamse Sarphatistraat een anonieme getuige een bedrag betaald van 6000 Hongkong-dollars. Dit blijkt uit een brief van onderzoeksrechter F. Salomon aan een van de advocaten in deze strafzaak.

De bewuste getuige, die in de dossiers van justitie figureert onder de codenaam DANBURY 72, zou het geld hebben ontvangen vanwege gemaakte reis- en verblijfskosten. Omgerekend gaat het om een reiskostenvergoeding van 1500 gulden voor de eilandengroep die nauwelijks 40 bij 40 kilometer groot is.

Mr. P. Doedens, advocaat van een van de hoofdverdachten in de zaak, noemt de vergoeding "opmerkelijk hoog" en vermoedt dat het gaat om tipgeld. "Als dat zo is, is het opmerkelijk dat ABN Amro als mogelijke mede-verdachte in het onderzoek dit bedrag zelf heeft betaald aan de getuige. Justitie beschikt zelf over een prima regeling voor de uitbetaling van 'toon- en tipgelden'. Maar het zegt ook iets over de kennelijk warme banden tussen de bank en het openbaar ministerie."

Volgens justitie is het hoofdkantoor van ABN Amro in Amsterdam gevraagd de vergoeding uit te betalen omdat een beroep op de regeling toon- en tipgelden in het geval van DANBURY 72 te veel tijd zou kosten. Het geld is inderdaad uitbetaald via het filiaal van de bank in Hongkong, aldus Salomon. "De officier hecht eraan op te merken dat het geen tipgeld betrof", stelt de rechter-commissaris echter.

DANBURY 72 zou belastende verklaringen hebben afgelegd tegen twee van de hoofdverdachten in de Sarphatistraat-affaire. Die verklaringen zouden ABN Amro uit de wind hebben gehouden. Doedens zet dan ook grote vraagtekens bij de identiteit van deze getuige. "Het kan wel een medewerker van ABN Amro zijn."

Twee weken geleden stond justitie op het punt de anonieme getuige opnieuw te gaan horen toen uit Hongkong het bericht kwam dat DANBURY 72 niet kon worden gesproken omdat hij was gearresteerd in de vijftig kilometer verderop gelegen stadstaat Maccau.

Officier van justitie mr. Henk de Graaff heeft tot op heden geweigerd ABN Amro als verdachte te bestempelen in de diamantfraude. Dit wordt door de raadslieden van de huidige verdachten gezien als een opmerkelijke houding, temeer omdat uit een uitgebreide rapportage door het onafhankelijke accountantsbureau KPMG al is gebleken dat er tot in de top van het bankconcern verwijtbare fouten zijn gemaakt.

Onder meer door falende controle en gebrekkige communicatie tot en met de raad van bestuur van ABN Amro bleven de fraudepraktijken aan de Sarphatistraat lange tijd ongestraft. Doedens: "Iedereen met een beetje gezond verstand kan uit het KPMG-rapport lezen dat de bank wel degelijk als een van de verdachten zou moeten worden aangemerkt."

Het openbaar ministerie heeft lange tijd geweigerd om zelfs maar een onderzoek naar de omvangrijke fraude in te stellen. Dat gebeurde op aandringen van ABN Amro, dat eerst intern orde op zaken wilde stellen voordat aangifte zou worden gedaan. Pas na een artikel in deze krant over de verduistering van ƒ180 miljoen zou fraude-officier De Graaff niet anders hebben gekund dan het gerechtelijk vooronderzoek te starten.

Advocaat Doedens probeert nu via getuigenverhoren meer duidelijkheid in toedracht en gevolg van de fraude te krijgen. Hij heeft de onderzoeksrechter gevraagd enkele tientallen getuigen op te roepen. Die weigerde dat aanvankelijk, maar is inmiddels op last van de rechtbank begonnen een klein aantal getuigen te ondervragen. Afhankelijk van de resultaten van die verhoren wordt een beslissing genomen of ook de rest moet komen opdraven. Als dat positief uitvalt, zullen ook bestuursvoorzitter J. Kalff van ABN Amro, alsmede zijn broer G. Kalff, voormalig directeur-generaal bij de bank, voor de rechter moeten verschijnen.

Doedens wil topman Jan Kalff in de volksmond ook wel 'het gouden kalf' genoemd vragen waarom er bij eerdere fraudezaken binnen ABN Amro geen aangifte is gedaan en waarom er pas na publicatie van een artikel in De Telegraaf is besloten wél aangifte te doen van de diamantfraude. Ook wil Doedens weten of er tussen het openbaar ministerie en ABN Amro afspraken zijn gemaakt over het uitblijven van een zichtbare strafrechtelijke vervolging van de bank.