Het pakte anders uit. Wanneer ruim 12 miljoen Australiërs vanavond hun briefje in de stembus hebben gedeponeerd zal hoogstwaarschijnlijk blijken dat koningin Elizabeth II, de Britse vorstin, ook nog steeds 'Queen of Australia' is, zo voorspellen de opiniepeilers.

Australië moet vandaag ja of nee zeggen tegen een voorstel tot wijziging van de grondwet waarmee de koningin wordt ingeruild voor een president. Achter die simpele vraag gaat een wereld van emoties schuil. Voor- en tegenstanders hebben elkaar maandenlang bestookt met relevante en irrelevante argumenten.

Iets geraffineerder zijn de tv-spots waarmee republikeinen de ongeveer 700.000 jeugdige kiezers proberen te paaien. Ze worden bestookt met boodschappen over een republikeins, jong en zorgeloos Australië dat zich heeft bevrijd uit de boeien van een stoffige monarchie. Een republikeinse advertentie schildert een huiveringwekkende toekomst waarin Australië geregeerd wordt door koning Charles III en koningin Camilla.

Nu vormen de Australiërs een gecompliceerd volk. Ze zijn conservatief. Veranderingen bezien ze met wantrouwen. Van de 42 referenda over grondwetswijzigingen hadden er slechts 8 succes. Anderzijds zijn zij van nature republikeins.

Slechts negen 9 procent van de Australiërs, zo schreef de Daily Telegraph in Sydney eergisteren, wil de koningin als staatshoofd houden. Dit wil zeggen dat de overweldigende meerderheid geneigd is het ja-woord te geven aan wat zij als een logische stap in de ontwikkeling van het land ziet, namelijk het verbreken van de laatste band met het 'British Empire'.

Dit klinkt niet ondemocratisch. Maar Australiërs hebben niet veel op met politici. Een nationaal onderzoek naar hun opvattingen bracht vorig jaar aan het licht dat zij politici inschalen op het niveau van tweedehands-autoverkopers.

Anders gezegd: veel republikeinen geven de voorkeur aan de monarchie boven het aangeboden parlementaire model voor de presidentsverkiezing, omdat politici diep worden gewantrouwd. Zelfs een voorman van de monarchisten, minister van Arbeid Tony Abbott, zegt met een verdachte dosis zelfkennis dat de keuze van een president niet aan politici kan worden overgelaten.

"Erkenning van die verbondenheid betekent niets", zegt Peter Yu, voorman van de Aboriginals in West-Australië. "Het is duidelijk dat wij geen monarchisten zijn. Maar wij waren hier het eerst en de republikeinen zijn er niet in geslaagd dat te erkennen." De Aboriginals is dan ook geadviseerd twee keer nee te stemmen, nee tegen de republiek en nee tegen de nieuwe inleiding van de grondwet. "Het enige wat een ja-stem zou uitrichten is dat onze achtergestelde positie wordt geïnstitutionaliseerd", zegt Peter Yu.

Ook de tweede vraag van dit referendum, die goedkeuring vraagt voor een nieuwe preambule, wordt vermoedelijk met 'nee' beantwoord, zowel door een meerderheid van de kiezers als door de eveneens vereiste meerderheid van de zes deelstaten. Maar één vraag is al beantwoord, namelijk wie volgend jaar de Olympische Spelen in Sydney zal openen. Dat doet premier Howard (foto) en niet het staatshoofd, koningin Elizabeth, zoals gebruikelijk.

"Gegeven het soort land dat Australië is, past dat niet meer", zegt de premier. Weliswaar heeft hij zich sterk gemaakt voor de monarchie maar over achttien maanden zijn er ook verkiezingen. Welke rechtgeaarde politicus zou zich een dergelijke kans aan het begin van de campagne laten ontfutselen door een verre vorstin?