&referer=" WIDTH="0" HEIGHT="0" BORDER="0" ALIGN="LEFT" ALT="">

donderdag 28 oktober 1999

'Hogere looneisen logisch maar moment slecht gekozen' door Marjan van Beuningen en Alex de Vries - AMSTERDAM, woensdag Dat de vakbonden de looneisen verhogen is niet meer dan logisch. Maar de timing is allerbelabberdst, betoogt de Delftse hoogleraar prof. dr. A. Kleinknecht. "Het risico dat een recessie voor de deur staat is zeer aannemelijk. Als de lonen het komende jaar hoger uitvallen en de conjunctuur slaat om, zal iedereen met een beschuldigende vinger naar de vakbeweging wijzen." Gisteren werd bekend dat de vakcentrale FNV onder druk van de leden voor het komend cao-seizoen de looneis van 3 procent naar verwachting zal verhogen naar 4 procent. Hoogleraar arbeidseconomie C. Teulings denkt dat de loonstijging in 2000 gemiddeld uit zal komen tussen de 3 en 3,5 procent. Abvakabo FNV en de Bouw- en Houtbond FNV eisen respectievelijk 4 en 3,5 procent meer loon, los van extra geld voor verbetering van arbeidsvoorwaarden. Kleinknecht windt er geen doekjes om dat hij een groot voorstander is van het loslaten van loonmatiging. Het in de hand houden van de loonstijging remt volgens hem het innovatieve vermogen van het bedrijfsleven en leidt alleen maar tot slecht ondernemerschap. Hogere lonen zijn goed voor de economie, stelt de hoogleraar. Zwakke bedrijven worden weggevaagd, de binnenlandse bestedingen zullen toenemen en het stimuleert ondernemingen te investeren in nieuwe technieken. "Maar dat de vakbonden er voor kiezen nú de looneis te verhogen zal mijn pleidooi geen goed doen. Ze hadden het beter een aantal jaar geleden kunnen doen, of moeten wachten tot na het omslaan van de economie." Want het zou hem 'verbazen' als die omslag niet op korte termijn komt. "Iedereen is nu nog laaiend enthousiast over de Nederlandse economie. Maar die 'zeepbel' waar af en toe voor wordt gewaarschuwd, is er wel degelijk. Een paar tikjes, een aantal bedrijven die met een winstwaarschuwing komen, kan genoeg zijn om die bel te laten klappen", aldus Kleinknecht. Hij wijst er op dat de economie gemiddeld elke zeven tot tien jaar een recessie vertoont. "De laatste was in 1992. Dat betekent dat we aan het begin van de volgende eeuw weer een terugval kunnen verwachten. En die cyclus laat een verbluffende regelmaat zien", zegt Kleinknecht. De beurs laat volgens hem nu al zien over het hoogtepunt heen te zijn. Toch was de ongebruikelijke stap van de vakbeweging onvermijdelijk. "Anders verliezen de vakbonden de greep op de achterban", ziet Kleinknecht. Mensen willen profiteren van de hoogconjunctuur van de laatste jaren en ook de krapte op de arbeidsmarkt vraagt om hogere lonen. "En als de cao's daar niet in voorzien, regelen werkgevers het wel op een andere manier. Dan gooien ze bijvoorbeeld de werknemers gewoon in een hogere loonschaal." Ook Teulings, tevens directeur van het Tinbergen Instituut, vindt de hogere looneisen logisch. Het is volgens hem een natuurlijke correctie die geen gevaar oplevert voor het poldermodel. "Laten we eerlijk zijn, het poldermodel staat niet voor loonmatiging maar voor gereguleerd overleg tussen sociale partners in plaats van pure marktwerking. En als de vakbeweging voorkomt dat er de komende jaren een loonspiraal ontstaat is er niets aan de hand", aldus Teulings. "De loonstijging heeft een dempende werking op de economie, waardoor de concurrentiepositie van het bedrijfsleven iets minder zal worden en de vraag naar arbeid afneemt. Het is een natuurlijke ontwikkeling." Dat de vakbonden de in hun ogen te hoge salarissen van topmanagers als uitgangspunt nemen, vindt Teulings wel een risico. "Het is een begrijpelijk emotioneel argument, maar kan niet te vaak worden gehanteerd. Dan wordt het gevaarlijk en ontstaat een haasje over-effect waar niemand bij gebaat is." Hij betwijfelt overigens of de zelfverrijking van topbestuurders wel zo omvangrijk is als de vakbeweging beweert. Volgens een eerder onderzoek van de FNV zouden de lonen van de top in het bedrijfsleven in 1998 met 8 procent zijn gestegen. "Ik sta wantrouwig tegenover deze cijfers. Mijn indruk is dat de lonen van topbestuurders, los van excessen, veel minder zijn gestegen." De meningen zijn verdeeld over hoe een eventuele 'ouderwetse' loongolf zou uitpakken voor de Nederlandse economie. Kleinknecht is niet bang voor inflatoire gevolgen van hogere lonen. "Nederland ondervindt nu al nadelen van een hoge inflatie. De Nederlandse bedrijven concurreren te veel op prijs en te weinig op kwaliteit. Maar het export-overschot is hoog genoeg, het is niet zo erg als dat wat minder wordt." Volgens werkgeversorganisatie VNO-NCW daarentegen komt onze concurrentiepositie wel degelijk in gevaar. De werkgeverskoepel waarschuwt al maanden met de arbeidsinkomensquote (aiq) in de hand voor te hoge loonkosten. De aiq is dat deel van het nationaal inkomen dat jaarlijks aan lonen wordt besteed. De sociale partners hebben afgesproken dat een aiq van 80 acceptabel is. Hoge ratio's zouden wijzen op uit de hand lopende loonkosten en dus het gevaar van de alom gevreesde spiraal waarin lonen en prijzen elkaar beurtelings opjagen. De aiq kruipt volgens cijfers van het Centraal Planbureau nu richting de 84. Teulings zegt 80 aan de lage kant te vinden, maar vindt 84 te hoog. "Dat dit niet zo kan doorgaan is duidelijk." Er is in de ogen van Teulings maar één oplossing waardoor de druk op de arbeidsmarkt en dus ook op de economie, kan afnemen. "Het kabinet moet zich de komende tien jaar met volle kracht richten op het vergroten van de arbeidsdeelname van 55-plussers. Daar zitten de grote aantallen en het grote geld."

Auteursrechten voorbehouden 1996-1999, © Dagblad De Telegraaf, Amsterdam De Telegraaf-i wordt het best bekeken met Netscape Navigator, Netscape Communicator of Microsoft Internet Explorer.